Veel mensen zijn zich amper bewust van hun aorta, laat staan dat ze weet hebben van mogelijke aorta-aandoeningen. De aorta of hartslagader is de grootste slagader in ons lichaam. Het eerste deel, de opstijgende aorta, vertrekt vanuit de linkerhartkamer omhoog, om daarna een bocht te maken via de aortaboog en vervolgens via de dalende aorta tot aan de liezen te lopen. Elke minuut stroomt er zo'n vijf liter zuurstofrijk bloed via de aorta doorheen ons lichaam.
De verschillende specialisten komen elke week samen om de patiëntendossiers te bespreken
Van alle aorta-aandoeningen is het aneurysma, een uitzetting van de vaatwand, wellicht het bekendst. Maar er kan bijvoorbeeld ook sprake zijn van een vernauwing, een scheur in de aortawand, een ontsteking of infectie ... 'Sinds begin 2018 centraliseren we de behandeling van al die problemen in de aortakliniek', zegt thorax- en vaatchirurg prof. dr. Jeroen Hendriks. 'Zo weten patiënten en verwijzende artsen meteen waar en bij wie ze terecht kunnen. We werken multidisciplinair: elke donderdagochtend zitten alle specialisten samen om patiëntendossiers te bespreken. Aansluitend vinden alle raadplegingen plaats op dezelfde afdeling, zodat we indien nodig gemakkelijk kunnen overleggen. We hebben veel expertise in complexe aortaproblemen en zijn ook een adviescentrum voor andere specialisten. Via onze website proberen we aortaproblemen ook meer zichtbaar te maken voor zorgverleners en het grote publiek.'
Vaste aanspreekpunten
Het kernteam bestaat uit artsen van de diensten vaatheelkunde, cardiochirurgie, cardiogenetica en radiologie. Allemaal specialisten die de helft of meer van hun tijd aan aortaproblemen besteden en de nieuwste evoluties in dat vakdomein nauwgezet opvolgen.
Ook de cardioloog speelt een belangrijke rol. 'Bij een acute scheur in de aorta stellen wij vaak mee de diagnose met een echografie en brengen we eventuele hartschade voor de chirurg in kaart', legt cardioloog prof. dr. Paul Van Herck uit. 'Daarnaast volgen we patiënten mee op, zowel voor of na een eventuele ingreep, om de cardiovasculaire risicofactoren te behandelen. Bloeddrukcontrole is daarbij een van onze voornaamste bekommernissen. Voor een operatie evalueren wij vaak ook of de patiënt sterk genoeg is voor de ingreep.' Afhankelijk van de aandoening doet het team soms ook een beroep op de reumatoloog, de dienst nucleaire geneeskunde of de microbioloog. 'Per discipline hebben we vaste aanspreekpunten. Dat zorgt voor een vlotte samenwerking', zegt Hendriks.
Risico's afwegen
De behandelingen evolueren voortdurend. 'Opereren hoeft niet altijd', licht Hendriks toe. 'Soms volstaat een goede opvolging en medicatie. Bloeddruk, cholesterol en aderverkalking proberen we zo goed mogelijk onder controle te houden, en de patiënt mag uiteraard niet roken. Van sommige bestaande medicijnen vermoeden we dat ze de verwijding van de aorta kunnen afremmen of juist versnellen: dat wordt nu volop onderzocht.'
Het team weegt altijd zorgvuldig de risico's van een operatie af tegen de risico's van de aandoening. 'We opereren alleen maar als het risico op een scheur te groot wordt', zegt cardiochirurg dr. Steven Laga: 'Technisch stellen er zich meestal geen problemen tijdens de operatie, maar veel van de patiënten zijn al ouder en hebben bijkomende ziektes. Daardoor kan zo'n ingreep belangrijke gevolgen hebben, zoals tijdelijke of blijvende nierschade. Maar door patiënten pas te opereren als ze in een zo goed mogelijke conditie zijn, kunnen we veel problemen voorkomen.'
Bloedsomloop stilleggen
80 procent van de aortaingrepen gebeurt vandaag endovasculair, wat betekent dat de chirurg een slagader aanprikt en via die weg tot bij het zieke aortagedeelte geraakt. Dat vermindert sterk de risico's, maar kan helaas niet altijd. Bij problemen van de stijgende aorta of de aortaboog is een open operatie meestal nog onvermijdelijk. 'Soms opereren de vaatchirurg en de cardiochirurg dan samen. 'Dat gebeurt bijvoorbeeld als we nét voorbij de aortaboog of gelijktijdig in de borstkas en de buik moeten opereren', vertelt Laga. '[zin weg]De patiënt moet dan aan de hartlongmachine, een procedure waarmee wij meer vertrouwd zijn.' [stuk weg] Bij sommige ingrepen moet het team de bloedsomloop volledig stilleggen. 'Dan verlagen we de lichaamstemperatuur tot 18 graden Celsius, om het zuurstofverbruik in de hersenen tot een minimum te beperken. Dat zijn uiteraard geen eenvoudige operaties. We doen zoiets dan ook alleen maar als het echt niet anders kan', aldus Laga.
