20 tot 25 % van de patiënten met chronisch obstructief longlijden (COPD) lijdt aan een ernstige vorm van emfyseem. 'Eenvoudig gesteld maakt die ziekte de longblaasjes kapot', legt longarts dr. Xiang Hua Zhang uit. 'De zieke longblaasjes nemen nog wel lucht op, maar krijgen die er niet meer volledig uit. Daardoor rekken de aangetaste longdelen helemaal uit en raakt de ademhaling verstoord. Het zieke longweefsel neemt abnormaal veel plaats in en brengt zo het gezondere gedeelte van de longen in verdrukking.'
Emfyseempatiënten worden gaandeweg kortademig en kunnen nog maar weinig inspanningen aan. Medicatie om het ziekteproces stop te zetten, is er niet. Patiënten kunnen wel de symptomen verlichten met pufjes. Sommigen zijn afhankelijk van extra zuurstof.
Meer ruimte voor gezond weefsel
Zhang: 'Als behandeling kan je de ziekste longkwab operatief verwijderen. Die operatie bestaat al tientallen jaren, maar niet alle patiënten komen ervoor in aanmerking. De ingreep is alleen mogelijk als de zieke longblaasjes zich op de bovenste longkwabben bevinden – dat wordt heterogeen emfyseem genoemd. Bovendien is het een nogal ingrijpende operatie.'
De dienst longziekten introduceerde nu een nieuwe techniek, waarbij de arts zogenaamde endobronchiale valves of klepjes plaatst. 'Die brengen we aan in de luchttakken die leiden naar de meest aangetaste longkwab', verduidelijkt Zhang. 'Het klepje is te vergelijken met een eenrichtingsventiel: er kan geen lucht meer in de longblaasjes, maar de lucht kan er wel nog uit. Zo sluiten we de zieke, niet meer functionerende longkwab af. Afhankelijk van de toestand van de luchttakken plaatsen we meerdere klepjes, gemiddeld een viertal. In de loop van de maanden verliest de afgesloten longkwab zijn volume. Zo krijgt het omliggende gezondere longweefsel opnieuw meer ruimte. Patiënten knappen daardoor flink op: ze worden minder kortademig en kunnen weer meer activiteiten aan.'
Sluipwegen opsporen
Een voordeel van de nieuwe techniek is dat hij ook mogelijk is als de zieke longblaasjes meer verspreid zitten, wat we homogeen emfyseem noemen. Bovendien is er geen operatie nodig: alles gebeurt via een bronchoscopie, waarbij de arts onder algemene verdoving een dun slangetje via de mond tot in de luchtwegen brengt.
'We kunnen de ingreep echter niet bij alle emfyseempatiënten uitvoeren: er zijn strenge selectiecriteria', vervolgt Zhang. 'Bovendien zijn er soms 'sluipwegen' van lucht van de gezondere longkwab naar de zieke longkwab. Dan heeft de procedure geen zin. Daarom zijn er uitgebreide vooronderzoeken nodig. [zin weg] De plaatsing van de klepjes is een vrij eenvoudige ingreep, met een beperkt risico op complicaties. In België is er voorlopig geen terugbetaling. Het UZA financiert de behandeling daarom vanuit zijn Innovatiefonds.
