XALIF: nieuwe techniek voor lage-rugoperaties

Stel, je hebt al lange tijd ernstige pijnklachten in je lage rug. Die zijn te wijten aan slijtage of verschuiving van de discus tussen je onderste lendenwervel en je heiligbeen, of tussen twee van je onderste lendenwervels. Kinesi­therapie, medicijnen, inspuitingen of andere behandelingen halen niets uit. Dan kan je arts voor­stellen om de discus of tussen­wervelschijf te vervangen door een implantaat en de twee wervels aan elkaar vast te zetten.

ALIF + XLIF = XALIF

Zo’n ingreep heet een lumbar interbody fusion (LIF): het laten samengroeien van de wervellichamen in de lendenkolom. De operatie kan op verschillende manieren gebeuren. Via je rug bijvoorbeeld. Dat heet dan een PLIF: een posterieure LIF. Maar als je de wervelkolom via de rug benadert, moet je eerst door de rugspieren en langs de zenuwbanen. Een PLIF betekent daardoor een beperkt risico op zenuw- en spierschade, wat meer bloedverlies en een iets langere operatieduur en herstelperiode.

Een andere optie is een LIF via je buik, ALIF genoemd: een anterieure LIF. Dan moet je de darmzak opzijschuiven, waardoor je een vrij grote snee nodig hebt. Via de flank (XLIF: extreme lateral LIF) passeer je dan weer eerst de psoas-spier. Bij de OLIF-techniek, schuin via de flank, wordt de wervelkolom voor de psoas-spier bereikt. Sinds kort bieden de diensten neurochirurgie en orthopedie van het UZA nog een andere optie aan: XALIF. Een techniek die de voordelen van ALIF combineert met die van XLIF.

Buikoperatie via zijlig 

‘Bij een XALIF liggen de patiënten op hun zij, maar we benaderen de wervelkolom via de buik’, legt neurochirurg dr. Dieter Thijs uit. ‘Het voordeel van de zijlig is dat je makkelijker de rug van de patiënt holler kan maken, zodat er meer ruimte ontstaat tussen de wervels. Een ander pluspunt is dat de buikinhoud van de patiënt vanzelf wat naar beneden schuift. Die hoef je dus niet meer opzij te duwen. Tot slot benaderen we bij XALIF de rug langs de zijkant van de rechte buikspieren, via een route waar zich geen buikspieren bevinden, waardoor we ook die minder opzij hoeven te trekken.’

Dat alles zorgt ervoor dat de operatie minder lang duurt en dat er maar een kleinere snee nodig is. Ook al is de snee kleiner, de chirurgen hebben toch een even goed zicht als bij een grotere incisie. Dieter Thijs: ‘We kunnen op een stoel zitten en recht voor ons werken. Bij een XALIF gebruiken we bovendien speciaal materiaal dat voorzien is van verlichting. Dat maakt de ingreep minder invasief als een gewone buikoperatie, maar minstens even veilig.’

Tevreden patiënten

De bijzondere manier van opereren zorgt er ook voor dat patiënten sneller herstellen. ‘Patiënten die een klassieke LIF via de rug hebben ondergaan, blijven vijf dagen in het ziekenhuis; bij een operatie via de buik is dat twee tot drie dagen. Na een XALIF daarentegen kunnen ze de volgende dag al naar huis. De patiënten hebben achteraf minder last in hun buik, omdat we de buikspieren minder hoeven te manipuleren en de darmen niet hoeven weg te duwen: die vallen dankzij de zwaartekracht vanzelf opzij. Ze melden ook minder darmklachten en ervaren minder last van de wonde, want de snee is kleiner.’

Hoe innoverend is de XALIF-techniek nu? Dieter Thijs: ‘De allereerste ingreep in de Benelux vond vijf jaar geleden plaats. Vandaag is XALIF nog verre van algemeen verspreid, al merk ik wel dat meer en meer chirurgen een opleiding willen volgen. Hier in het UZA zijn we op de dienst neurochirurgie begin dit jaar gestart met het toepassen van de ingreep. Intussen hebben we een vijftiental operaties achter de rug, en tot nog toe waren alle patiënten heel tevreden met het resultaat.’