Ongeveer één mannelijke vijftiger op de vier ondervindt plasklachten door een goedaardig vergrote prostaat. Met de leeftijd stijgt dat aantal: op hun tachtigste kampen zeven op de tien mannen met ongemakken zoals vaker moeten plassen, een verhoogd aandranggevoel, een zwakkere straal en ’s nachts moeten opstaan. ‘Prostaatvergroting is een natuurlijk proces’, zegt uroloog Tim Brits. ‘Een volgroeide prostaatklier weegt zo’n tien gram. Onder invloed van testosteron groeit de prostaat een leven lang door. Mannen die naar ons komen, hebben vaak een prostaat die zes of acht keer zo zwaar is en op de plasbuis drukt.’
Minuscule schraper
De meest gangbare oplossing bij een ernstige goedaardige prostaatvergroting is het binnenste gedeelte van de prostaat uit te hollen. Dat kan op verschillende manieren. Tim Brits: ‘Tot voor kort was de standaardoperatie dat we, uiteraard onder verdoving, via de plasbuis een piepkleine camera en een elektrisch mesje tot in het prostaatgebied brengen. Daar schrapen we de goedaardige vergroting in kleine reepjes weg. Dat gebeurt van binnenuit, waar het aangegroeide weefsel zich bevindt. De buitenste schil van de klier, het oorspronkelijke weefsel, blijft onaangeraakt.’
Deze ingreep noemen we de Trans Urethrale Resectie van de Prostaat (TURP). Als patiënt ben je tijdens de operatie onder volledige narcose of je krijgt een ruggenprik die je onderlichaam verdooft. Je blijft één of twee nachten opgenomen. ‘We voeren deze operatie nog geregeld uit. Maar de meeste patiënten stellen we een nieuwere, minder ingrijpende variatie van de ingreep voor’, zegt Tim Brits.
‘Elke prostaatklier groeit een leven lang door onder invloed van testosteron.’
Precieze lasertechnologie
Een van die varianten is de Holmium Laser Enucleatie van de Prostaat (HoLEP), waarbij de uroloog het aangegroeide weefsel met een laser in plaats van een mesje verwijdert. Tim Brits: ‘Bij deze relatief nieuwe techniek gaan we ook met een kleine camera in de plasbuis en maken we het weefsel met een laserstraal los. Het voordeel van de techniek is dat je er zeer grote prostaatvolumes mee kan behandelen. We verwijderen het prostaatweefsel definitief. Na één of twee overnachtingen kan de patiënt naar huis.’
De patiëntentevredenheid over de TURP- en de HoLEP-techniek is zeer hoog: de plasklachten verdwijnen bij zo goed als alle patiënten en de kans op complicaties is minimaal. Een nadeel is wel dat mannen na de ingreep alleen nog droog klaarkomen. ‘Het orgasmegevoel verandert niet, maar het sperma blijft achter in de holte die we in de prostaat creëren’, legt Tim Brits uit. ‘De zaadcellen worden achteraf ongemerkt uitgeplast, vermengd met urine. Maar de ejaculatie verdwijnt dus. Sommige mannen vinden dat jammer, anderen totaal niet.’
Waterdamp in het prostaatweefsel
REZUM is een innovatieve behandeling die het aangegroeide weefsel dankzij waterdamp laat afsterven en geen holte in de prostaatklier creëert. Ook hier brengt de uroloog via de plasbuis een camera en een toestelletje in. Door waterdamp in het prostaatweefsel te injecteren, sterft dat na enkele maanden af, en ontstaat er weer ruimte voor de plasbuis.
‘Het voordeel van die ingreep is dat je de bijwerking droog klaarkomen vermijdt’, zegt Tim Brits. ‘We voeren de techniek uit in dagkliniek. Patiënten kunnen dus al de dag zelf al naar huis. Omdat REZUM nog maar een vijftal jaar wordt toegepast, weten we wel nog niet hoelang de resultaten aanhouden. Maar de voorlopig beschikbare data zijn heel goed en indien nodig kunnen we een nieuwe ingreep uitvoeren.’
Langs de bloedvaten
Voor een laatste type behandeling, de prostaatembolisatie, werkt de dienst urologie nauw samen met de collega’s van interventieradiologie. Het basisprincipe van de ingreep is dat je de bloedvoorziening naar de prostaat blokkeert, waardoor die krimpt. De interventieradiologen maken daarvoor een klein sneetje, doorgaans in de lies, en brengen een katheter, een dun buisje, in. Via dat buisje gaan ze tot in de prostaatslagader, waar ze de betrokken bloedvaatjes afknellen.
Tim Brits: ‘We stellen deze innovatieve optie voornamelijk voor aan oudere en verzwakte patiënten. De ingreep levert iets minder gunstige resultaten op, maar is ook helemaal niet ingrijpend. De behandeling vindt plaats onder lokale verdoving, waardoor patiënten medicatie zoals bloedverdunners kunnen blijven nemen.’
‘Als mannen plasproblemen hebben, is dat veel minder erg dan zij meestal vrezen.’
Géén symptoom van kanker
Elke man die met klachten door een vergrote prostaat naar het UZA komt, kan samen met de urologen de beste behandeloptie bepalen. Goed om weten is ook dat goedaardige prostaatvergroting niets met prostaatkanker te maken heeft. ‘Plasproblemen zijn geen symptoom van kanker. Dat is een veel gehoord misverstand’, zegt Tim Brits. ‘Als prostaatkanker ontstaat, merk je daar niets van. Net daarom is het zinvol om vanaf vijftig geregeld op controle te gaan. Ook prostaatkanker kunnen we goed behandelen. Maar als mannen plasproblemen hebben, is dat dus veel minder erg dan zij meestal vrezen.’
