Eind januari werd een Frans Hals geveild uit de collectie van Elizabeth Taylor. Het schilderij – in 1974 toegeschreven aan een leerling van Hals – werd na de dood van Taylor opnieuw aan Hals zelf toegedicht. Op een wonderlijke manier kwamen er verschillende nullen bij de vraagprijs. Het feit dat de laatste eigenares een beroemdheid was, deed het schilderij het dubbele opbrengen van die vraagprijs. Nochtans was de kwaliteit allerminst veranderd.
Voor professionele violisten zijn de violen van Antonio Stradivari en Giuseppe Guarneri de absolute top qua kwaliteit. De prijs is ook navenant: de duurste viool ter wereld is een Guarneri van 18 miljoen dollar. In september 2010 werd aan wedstrijdviolisten op een internationaal concours gevraagd blind zes violen te testen, drie ‘superbe’ violen van Stradivari, Guarneri en Amati en drie moderne, ‘goedkope’ violen. De violisten scoorden de instrumenten op de criteria ‘speelbaarheid’, ‘projectie’, ‘toonkleur’ en ‘respons’. De beste violen waren de moderne violen, de Stradivarius scoorde het slechtst. De veronderstelde en gewaardeerde kwaliteit is dus niet steeds de objectief gemeten kwaliteit.
Shoppen in een ondoorzichtige markt
Is het anders in de geneeskunst? In de Verenigde Staten, bakermat van de accreditering, liggen de prijzen voor chirurgie zeer sterk uit elkaar, gebaseerd op reputatie, niet op objectiviteit. Patiënten hebben niet het flauwste benul van de kosten van een behandeling en zeker niet van de kwaliteit in vergelijking met andere ziekenhuizen. De patiënt weet ook niet welke behandeling nodig is: moet hij voor zijn hartprobleem pillen nemen, geopereerd worden, een dieet volgen, sporten of helemaal niets doen? Dus wordt er geshopt in een ondoorzichtige markt.
In Vlaanderen wil men die gezondheidsmarkt doorzichtiger maken door accreditering en kwaliteitsindicatoren. Maar dat zijn – zoals de Stradivarius – instrumenten van het verleden, die in de andere landen al jaren ontwikkeld zijn. Het risico bestaat dat we zelfvoldaan onze huidige kwaliteitspositie achteruit laten gaan door nog uitsluitend statische systemen van accreditering en indicatoren te gebruiken. Op een bepaalde dag wordt dan bewezen dat het modernisme ons voorbij heeft gestoken. De essentie van kwaliteitszorg is de medische specialistische zorg, die niet in die systemen vervat zit. De systemen die we willen invoeren, zijn in essentie procesmetingen die nagaan of er veilig wordt gewerkt. Patiëntveiligheid is een noodzaak, maar geen einddoel. Daarmee bereik je ook geen transparante markt waar betaald wordt voor medische kwaliteit.
