1. Reuma is één ziekte
‘Reuma is geen ziekte, maar een verzamelnaam van zo’n 200 verschillende aandoeningen met eigen kenmerken, symptomen en behandelingen. Dat over reuma als over één ziekte wordt gesproken, is verwarrend – als de media ‘een nieuwe behandeling voor reuma’ aankondigen, zet dat veel patiënten op het verkeerde spoor.
De eerste grote groep zijn de ontstekingsziekten, die ontstaan doordat het immuunsysteem de gewrichten aanvalt. Denk bijvoorbeeld aan reumatoïde artritis of aan spondylartropathieën zoals de ziekte van Bechterew, waarbij de wervelzuil is aangetast. Ook de systeemziekten zijn auto-immuunziekten: zij tasten niet alleen de gewrichten aan, maar ook inwendige organen. De ontstekings- en systeemziekten zijn de corebusiness van de reumatoloog. De derde groep zijn de mechanische gewrichtsaandoeningen, veroorzaakt door overbelasting of slijtage, zoals artrose. Daar zijn geen ontstekingen bij betrokken. Specifieke antireumatische behandelingen maken hier geen verschil. De behandeling is dan vooral gericht op het behoud van de levenskwaliteit, onder meer door pijnstilling.’
2. Alleen de gewrichten worden aangetast
‘Systeemziekten manifesteren zich niet alleen in de gewrichten, maar ook in de huid, de longen, de nieren en andere organen. Vaak gaat het om zeldzame aandoeningen. Voorbeelden zijn het syndroom van Sjögren en sclerodermie. Bij systeemziekten dringt een multidisciplinaire aanpak zich op (zie p. 26). Als vooral de longen zijn aangetast, neemt de longarts het voortouw, maar andere disciplines evalueren mee de patiënt en stemmen de nodige behandelingen op elkaar af.’
3. Reuma treft alleen ouderen
‘Aandoeningen zoals artrose worden veroorzaakt door slijtage van gewrichten en komen natuurlijk vaker bij ouderen voor. Bij ontstekings- en systeemziekten is de boosdoener een programmeerfoutje in het afweersysteem. Zulke aandoeningen manifesteren zich zelfs al bij kinderen, met een piek bij dertigers en veertigers.’
4. Er valt niets aan te doen
‘Bij ontstekings- en systeemziekten kunnen we met een arsenaal van nieuwe geneesmiddelen – biologicals – de onderliggende ontstekingsprocessen tot rust brengen. Als de aandoening tijdig wordt opgespoord en adequaat wordt behandeld, leiden de meeste patiënten een normaal leven. Een deel van hen kan zelfs volledig stoppen met medicatie. Als het te lang duurt voordat de correcte diagnose wordt gesteld, kunnen de gewrichten helaas al beschadigd zijn geraakt. Die schade is onomkeerbaar.’
5. Pijn betekent ontsteking
‘Als de pijn door ontstekingsprocessen wordt veroorzaakt, kunnen we die ontstekingen en dus ook de pijn onder controle brengen. Helaas denken veel patiënten dat alle pijnklachten ontstekingen zijn. Dat is niet zo – de pijn kan ook samenhangen met gewrichtsschade die een onbehandelde reumatoïde artritis heeft veroorzaakt, of een mechanische oorzaak hebben, zoals slijtage. Zulke pijnklachten kan de reumatoloog niet oplossen – daarvoor zijn klassieke pijnmedicatie en fysieke revalidatie nodig, en zo nodig doorverwijzing naar een orthopedist of een pijnkliniek.’
