Patiënten die na een darmoperatie een week of langer in het ziekenhuis moeten blijven, zijn geen uitzondering. Maar is dat ook altijd nodig? 'Begin 2015 is onze dienst gestart met het ERAS-programma: dat is een kwaliteitsprogramma voor chirurgie, waarin een twintigtal zorgmaatregelen zijn opgenomen die het herstel kunnen versnellen', zegt abdominaal chirurg dr. Sylvie Van den Broeck. 'Vaak kunnen patiënten daardoor ook vroeger naar huis. Concreet pakken we allerlei zaken anders aan, om het lichaam minder te belasten. Een maatregel die in het oog springt, is dat patiënten na de ingreep sneller weer in beweging mogen komen en met normale voeding starten. Op de dag van de operatie worden ze al aangemoedigd om iets kleins eten. Daardoor daalt de kans dat de werking van hun maag en darmen stilvalt.'
Dagenlang in bed blijven?
Daarnaast gebeurden er nog heel wat aanpassingen: patiënten krijgen bijvoorbeeld minder vloeistof toegediend tijdens de ingreep, wat hart en nieren minder belast. Ook het pijnbeleid is veranderd. Zo krijgen patiënten minder vaak morfine, wat ervoor zorgt dat hun darmen sneller weer actief worden. Om de kans op infecties te verkleinen, nemen we ook hun infuus of eventuele blaassonde of katheter sneller weg. En ook de diëtiste wordt nauwer bij het hele traject voor en na de operatie betrokken. 'We hebben heel wat heilige huisjes laten sneuvelen. Jarenlang was het vanzelfsprekend dat je na een darmoperatie dagen in bed moest blijven en dat je maar heel geleidelijk mocht beginnen eten, terwijl dat geen wetenschappelijk ondersteunde redenen voor zijn', zegt hoofdverpleegkundige Veerle Schoeters.
Elke patiënt anders
Essentieel is ook dat de patiënten duidelijke uitleg krijgen, zowel tijdens de raadpleging vooraf als bij de opname. Van den Broeck: 'Daardoor zijn patiënten minder angstig. Ook dat heeft vaak een positieve invloed op het herstel en de pijnbeleving. We beklemtonen ook dat ze actief moeten meewerken, bijvoorbeeld wanneer ze worden aangemoedigd om sneller weer uit bed te komen.' Elke patiënt is uiteraard anders. Schoeters: 'Sommigen komen niet in aanmerking voor de ERAS-aanpak, bijvoorbeeld doordat ze dementerend zijn en daardoor niet bewust kunnen meewerken. En ook achteraf wijken we indien nodig af van het stappenplan. Stel dat een patiënt erg misselijk is, dan zal hij of zij nog niet meteen kunnen eten.' De procedure dankt haar succes aan een goede samenwerking tussen chirurg, anesthesist, verpleegkundigen, pijnverpleegkundige, diëtiste en kinesitherapeut. Doordat de patiënt minder lang in het ziekenhuis ligt, is een strakke planning nodig.
Het kortere ziekenhuisverblijf is niet het hoofddoel van de nieuwe aanpak, maar wel mooi meegenomen. Patiënten die bijvoorbeeld het laatste deel van hun dikke darm laten wegnemen, kunnen vandaag al na drie à vier dagen naar huis. Voordien was dat na zeven à acht dagen.
