Wat is een beroerte precies?
Prof. dr. Laetitia Yperzeele, neurologe UZA: ‘Bij een beroerte is de bloedtoevoer naar de hersenen plots verstoord. Dat gebeurt vaak: in België krijgen elke dag 52 mensen een beroerte. In 80 procent van de gevallen gaat het om een infarct: een hersenbloedvat dat verstopt is, meestal door een bloedklonter. Een deel van de hersenen krijgt dan onvoldoende bloed en zuurstof. In de andere gevallen gaat het om een hersenbloeding, doorgaans door een scheur in een bloedvatwand. Het bloed vloeit weg in het hersenweefsel en richt daar schade aan.’
Hoe wordt een beroerte behandeld?
Yperzeele: ‘Veel hangt af van het type beroerte en de tijd die verlopen is tussen de eerste symptomen en de aankomst in het ziekenhuis. Hoe sneller de beroerte herkend en behandeld kan worden, hoe minder hersenweefsel verloren gaat. Bij bloedvaten die nog niet te lang zijn afgesloten, dienen we om te beginnen krachtige bloedverdunners toe. Als de bloedklonter op een bereikbare plaats zit, voeren we eventueel een trombectomie uit: met een katheder proberen we de klonter te vangen en te verwijderen.’
‘Alle patiënten met een acute beroerte worden opgenomen in de stroke unit: een plek in het ziekenhuis waar ervaring en expertise op het vlak van beroertezorg voorhanden is. De patiënten worden er behandeld door een multidisciplinair team van artsen en verpleegkundigen, kinesitherapeuten, ergotherapeuten, revalidatieartsen, logopedisten, diëtisten, tabakologen …’
Vanwaar de nood aan samenwerking met andere ziekenhuizen op het vlak van beroertezorg?
Yperzeele: ‘Zeldzame aandoeningen, zoals bloedvatafwijkingen, en sommige behandelingen, zoals trombectomie, vragen een doorgedreven expertise op verschillende terreinen. Dat soort ingrepen kan je dus het best centraliseren in één ziekenhuis. Maar dat vraagt wel een nauwe samenwerking met heldere afspraken om bij doorverwijzingen geen kostbare tijd verloren te laten gaan.’
Hoe is de samenwerking met AZ Rivierenland ontstaan?
Dr. Massimiliano Montagna, diensthoofd neurologie AZ Rivierenland: ‘Ik ken de manier van werken in het UZA goed en ik weet hoe belangrijk een efficiënte samenwerking bij beroertezorg is. Na een bericht van de ambulancier starten artsen al met de zorg nog voor de patiënt op de spoedafdeling van het UZA aankomt. Het UZA is ook erkend als level-1 traumacentrum, waar de klok rond een gespecialiseerd traumateam klaar staat. Toen ik in 2019 naar AZ Rivierenland kwam, heb ik samen met mijn collega’s de protocollen voor beroertezorg vernieuwd en het UZA als referentiecentrum opgenomen.’
Yperzeele: ‘AZ Rivierenland is een belangrijk partnerziekenhuis uit ons Helix-netwerk dat dicht bij het UZA ligt. De beroertezorg is er de laatste jaren enorm gegroeid.’
Na een bericht van de ambulancier starten artsen al met de zorg nog voor de patiënt op de spoedafdeling van het UZA aankomt.
Zijn er naast de doorverwijzingen nog andere manieren waarop het UZA en AZ Rivierenland samenwerken?
Montagna: ‘Voor complexe neurochirurgische problemen, een aneurysma bijvoorbeeld, overleggen we met de collega’s van het UZA. En prof. Tomas Menovsky, diensthoofd Neurochirurgie in het UZA, houdt om de twee weken consultaties in ons ziekenhuis.’
Yperzeele: ‘Rivierenland verwijst ook patiënten naar ons door voor een second opinion of voor invasief bloedvatonderzoek in de hersenen.’
Waar wel nog winst in zit, is de vertraging beperken die patiënten oplopen vóór ze in het ziekenhuis terechtkomen.
Wat zijn de voordelen voor de patiënt van die samenwerking?
Montagna: ‘We bieden patiënten kwaliteitsvolle zorg op maat, dicht bij huis, waarbij we de zorgstandaard zo hoog mogelijk houden. In 90 procent van de gevallen kunnen ze bij ons een volledig diagnostisch onderzoekpakket en therapeutisch plan krijgen. Voor gespecialiseerde behandelingen, zoals een trombectomie, hebben we een partner waar we snel en vlot naar kunnen doorverwijzen.’
Yperzeele: ‘Andersom kunnen wij na de gespecialiseerde behandeling in het UZA de patiënten met een gerust hart weer naar hun vertrouwde ziekenhuis in hun buurt sturen. De nazorg, opvolging en revalidatie zijn kwalitatief heel hoogstaand in Rivierenland.’
Werkt het UZA ook nog met andere ziekenhuizen samen?
Yperzeele: ‘Ja. Voor trombectomie en hersenbloedingen hebben we een vrij groot netwerk van vijftien verwijspartners in de ruime Antwerpse regio.’
Is werken in de acute beroertezorg heel stresserend? Alles moet heel snel gaan …
Montagna: ‘De tijdsdruk zorgt inderdaad voor wat stress. Aan de andere kant, de richtlijnen zijn zo duidelijk omschreven, dat iedereen precies weet wat hij of zij moet doen.’
Yperzeele: ‘Je kunt het wat vergelijken met een pitstop bij een formule 1-race, waar op een mum van tijd vier wielen worden vervangen. Alle teamleden zijn zo getraind dat ze perfect weten wat van hen verwacht wordt.’
Staan er nog grote innovaties op stapel op het vlak van beroertezorg?
Yperzeele: ‘De grootste evolutie vond plaats in 2015 met de doorbraak van de trombectomie. Op korte termijn verwacht ik geen wereldschokkende vooruitgang, of toch niet op dat niveau. Waar de meeste winst te halen valt, is de vertraging beperken die patiënten oplopen vóór ze in het ziekenhuis terechtkomen. Beroertes zouden nog sneller herkend moeten worden. Bewustmakingscampagnes zoals Wereldberoertedag zijn met andere woorden ontzettend belangrijk.’
Wereldberoertedag 2022
Elk jaar vindt op 29 oktober Wereldberoertedag plaats. Het initiatief vestigt de aandacht op het belang van het snel herkennen van een beroerte. Een handig hulpmiddel is de FAST-test.
- Face: Vraag het slachtoffer te glimlachen. Heeft hij of zij een scheefhangende mond?
- Arm: Laat het slachtoffer beide armen omhoog tillen. Is er krachtverlies in een van de armen?
- Speech: Kan het slachtoffer nog normaal spreken? Verstaat hij of zij jou? Laat het slachtoffer eventueel tellen tot tien.
- Time: Bepaal wanneer de klachten zijn begonnen.
- Let daarnaast op andere plots ontstane problemen als dubbel zicht of gangstoornissen. Gaat het mogelijk om een beroerte, bel dan onmiddellijk 112.
Het UZA focuste dit jaar op de gevolgen van beroertes op jonge leeftijd.
