Toen het aantal coronabesmettingen eind juli weer opliep, openden huisartsen in Antwerpen-Zuid een nieuwe triagepost voor COVID-19-tests, op twee locaties in het UZA: een drive-in in het parkeergebouw en een praktijkruimte naast de spoed. ‘We werken onafhankelijk, maar doordat we vlakbij de dienst spoedgevallen zitten, kunnen we zo nodig snel doorverwijzen’, zegt dr. Venetia Andreakos, voorzitster van Huisartsenkring Antwerpen-Zuid. ‘Het UZA stelde een tijdelijke consultatieruimte en beschermingsmateriaal ter beschikking, en ons testmateriaal krijgen we van het UZA-labo dat binnen 12 uur ook de stalen analyseert. Niets dan lof – wat we nodig hebben, hoeven we maar te vragen. Omgekeerd helpen wij het UZA ook: in de voormiddag krijgen ze met onze drive-in bijkomende mogelijkheden om hun patiënten voor hun opname te screenen.’
We legden de basis voor een lokaal nog meer geïntegreerde zorg met de eerste lijn, ziekenhuizen en woonzorgcentra
Corona creëert ook kansen, vindt Andreakos. ‘Denk maar aan lokale initiatieven om anderstalige bewoners te bereiken en aan de vele thuisverpleegkundigen die testen voor ons uitvoeren, bij de patiënt thuis of in een wachtpost. Je leert andere zorgpartners kennen en voelt de bereidheid om elkaar te helpen, in het besef dat je samen het beste voor je patiënten wilt.’ Ze ziet ook kansen om nauwer met het UZA samen te werken. ‘Misschien kunnen onze wachtposten en de dienst spoedgevallen elkaar op termijn wel helpen om patiënten vlotter naar het juiste zorgniveau te loodsen. Zo hoor ik dat het UZA regelmatig patiënten krijgt die geen huisarts hebben. Dat blijft hun vrije keuze, maar samen zouden we zulke patiënten kunnen aanmoedigen om toch voor een vaste huisarts te kiezen.’
Concreet advies en snelle screening ter plaatse in WZC’s
Tijdens de eerste coronagolf kregen woonzorgcentra het zwaar te verduren, maar WZC Immaculata in Edegem hield het hoofd boven water, vertelt Myriam Claus, directeur woonzorgbeleid. ‘Toen ik begin maart op een burgemeestersoverleg prof. dr. Erika Vlieghe over het virus hoorde spreken, besefte ik meteen de dreiging. We zorgden voor een strategische voorraad van beschermingsmiddelen en klopten bij het UZA aan voor advies – over isolatiemaatregelen, de in- en uitstroom van bezoekers, wat te doen bij vermoeden van infectie, enzovoort.’
‘Het UZA bood ons al in april spontaan aan om bewoners en personeel collectief te screenen, en bij elk vermoeden van besmetting konden we een test aanvragen. Het resultaat kregen we erg snel – handig, want zo hoefden we bewoners niet nodeloos lang op hun kamer te houden. Toen iemand besmet bleek, hebben we dat meteen kunnen indijken. Niet eenvoudig, met mensen die lijden aan dementie en doolgedrag vertonen, maar op advies van de ziekenhuishygiëniste van het UZA hadden we onze infrastructuur zo aangepast dat we leefgroepen konden clusteren. Dankzij de expertise van het UZA konden we ook met vertrouwen communiceren met de familie van onze bewoners. We stonden er nooit alleen voor – dat besef was een enorme ruggensteun.’
Dankzij de expertise van het UZA hebben we onze infrastructuur zo aangepast dat we leefgroepen konden clusteren
Intussen werkt WZC Immaculata ook samen met het zorgprogramma geriatrie van het UZA. ‘Onze bewoners kunnen vlot terecht voor een consult in het dagziekenhuis, en omgekeerd kunnen zorgafhankelijke UZA-patiënten in kortverblijf bij ons komen. En onze ergotherapeuten hebben veel ervaring met dementie – die delen ze graag met het UZA. Ik heb er lang van gedroomd om in Edegem lokaal geïntegreerde zorg uit te bouwen, met onder meer de eerste lijn, ziekenhuizen en woonzorgcentra. Er stonden wetten in de weg en praktische bezwaren, maar samen met het UZA hebben we nu een basis gelegd.’
Vooral tijdens de eerste coronagolf bezocht ziekenhuishygiëniste dr. Hilde Jansens samen met collega’s van ziekenhuisnoodplanning en infectiologie woonzorgcentra en andere zorgvoorzieningen voor jongeren en personen met een handicap om toegepast advies te geven, en kennis en ervaring te delen. ‘Als buitenstaander bekijk je zo’n gebouw met andere ogen. In het UZA kan je besmette patiënten makkelijk samenbrengen en isoleren, maar in een gebouw waar elke bewoner in een eigen kamer verblijft, is dat veel moeilijker.’
Als je voelt dat de nood hoog is en dat mensen met je advies aan de slag kunnen, geeft dat veel voldoening
‘We bedachten oplossingen om contacten tussen bewoners te beperken, zonder hen op te sluiten. En we gaven praktische tips over procedures, beschermingsmateriaal, correct aan- en uitkleden, schoonmaken en ontsmetten, de bezoekregeling … In het UZA had ik de handen vol en met die adviesbezoeken erbij waren de dagen erg lang, maar als je voelt dat de nood hoog is en dat mensen met je advies aan de slag kunnen, geeft je dat ook veel voldoening. In de zorg zijn we geen concurrenten – we moeten voor onze patiënten de handen in elkaar slaan.’
Mobiel testteam trekt naar scholen en woonzorgcentra
Jansens is ook mee betrokken bij de mobiele testteams die sinds oktober instellingen zoals scholen (vnl. secundair onderwijs), internaten en woonzorgcentra gaan screenen. De eerste coronatestbus in Vlaanderen kreeg de naam CoBUSters. Het mobiele testteam is erkend door de overheid als testcentrum. ‘Autocars De Polder stelt een bus ter beschikking die we als testruimte gebruiken. De bus rijdt naar de organisatie, verpleegkundigen van Altrio Thuisverpleging testen iedereen die gescreend moet worden en het labo analyseert de stalen. Ook studenten verpleegkunde van AP Hogeschool ondersteunen mee. Zo vermijd je dat hele klassen of bewonersgroepen (in WZC) in quarantaine moeten en kan je toch clusterbesmettingen voorkomen. Het UZA coördineert het project. Voor scholen gebeurt dat in nauwe samenwerking met CLB-artsen. Ik geloof echt dat zulke projecten kiemen kunnen leggen voor verdere samenwerking.’
Telecovid: thuismonitoring COVID-patiënten
Zo’n kiem is ook Telecovid, een zorgmodel dat het UZA met de eerste lijn heeft opgezet. In november werden dagelijks een honderdtal patiënten tussen 18 en 86 jaar met Telecovid opgevolgd. ‘Als patiënten positief testen en op de spoedgevallendienst mildere klachten van COVID-19 hebben, hoeven we ze niet altijd in het ziekenhuis op te nemen’, zegt spoedarts dr. Ken Dewitte. ‘Aan die patiënten stellen we thuismonitoring voor, via ons UZA@home-platform. Ook huisartsen kunnen hun patiënten daarop aanmelden. Via een app houden patiënten dagelijks hun klachten bij aan de hand van een gevalideerde medische bevraging. In het UZA volgt een medisch team de resultaten nauwgezet op. Sommige patiënten krijgen ook een saturatiemeter mee en sturen een paar keer per dag de meetresultaten door, zodat we de hoeveelheid zuurstof in hun bloed kunnen bewaken. Via de app kunnen ze ook een videoconsult hebben met een arts. Zodra we merken dat de klachten verergeren, sturen we een thuisverpleegkundige bij de patiënt langs of vragen we om contact op te nemen met een huisarts. Met Telecovid volgen we de patiënt continu op, grijpen we zo nodig snel in en vermijden we onnodige verplaatsingen naar de huisarts of ziekenhuisopnames.’
Met Telecovid volgen we de patiënt continu op, grijpen we zo nodig snel in en vermijden we onnodige verplaatsingen naar de huisarts of ziekenhuisopnames
Er is een onderzoeksproject naar digitale gezondheidszorg aan gekoppeld. De gebruikerservaring van patiënten en behandelend artsen wordt nagegaan, zowel als de impact op de ziekenhuisbezetting en het ziekteverloop. Dat de nieuwe technologie echt wel een meerwaarde heeft, kon Dewitte zelf recent nog ervaren. ‘Toen een familielid positief testte, stelde het me gerust dat we hem via Telecovid konden opvolgen. En de regelmatige zuurstofmetingen gaven een veilig gevoel: je bent thuis, maar je weet dat een medisch team over je waakt.’
Ook na corona ziet Dewitte volop kansen voor dit samenwerkingsmodel. ‘Dat verschillende zorgpartners de patiënt samen ook digitaal opvolgen, via thuismonitoring en teleconsultaties, dat ze gegevens met elkaar delen, vlot overleggen over zorgtrajecten – volgens mij wordt dat een zorgmodel van de toekomst. De technologie is er al.’
Info: Huisartsen Antwerpen Zuid
Mobiel testteam UZA, of mail
