‘Door de hersenen af te koelen binnen de zes uur na het zuurstoftekort kunnen we een deel van de hersenschade voorkomen,’ vertelt dr. Sabrina Laroche, kinderarts-neonatoloog op de dienst intensieve neonatale zorg. ‘Het zuurstoftekort – dat meestal ontstaat tijdens de bevalling – doet cellen in de hersenen afsterven. Dat gebeurt meteen na het zuurstoftekort, maar zes tot twaalf uur later volgt er een tweede reactie, waarbij opnieuw hersencellen afsterven. Als we de hersenen afkoelen, kunnen we die tweede reactie afremmen en zo de neurologische gevolgen voor het kindje beperken.’ Het koelen herstelt de opgelopen hersenschade dus niet, maar het voorkomt wel bijkomende schade.
Niet langer machteloos
Buitenlandse ziekenhuizen hebben goede ervaringen met koelen, en in het UZA zelf wordt de techniek al enige tijd toegepast bij volwassenen met hersenschade. Koelen vindt echter nu pas ingang bij pasgeborenen. Laroche: ‘De uiteindelijke uitkomst voor die kindjes blijkt met koelen beter dan zonder koelen. Meerdere studies tonen aan dat na een jaar het aantal kindjes dat is gestorven of een ernstige handicap heeft, lager is als er koeling is toegepast.’ Gegevens op langere termijn zijn er nog niet, maar de resultaten zijn alvast hoopgevend. ‘Tot nu stonden we machteloos als het over zuurstoftekort ging,’ zegt Ronald Vermeulen, hoofdverpleegkundige op de dienst intensieve neonatale zorg. ‘We konden weinig doen. Nu kunnen we de schade tenminste beperken en hopelijk zo de levenskwaliteit van die kinderen verbeteren.’
Tijdsfactor cruciaal
Niet alle pasgeborenen met zuurstofgebrek komen in aanmerking voor de behandeling. Laroche: ‘Het gaat om kinderen die duidelijk neurologische gevolgen ondervinden van het zuurstofgebrek. Ze moeten abnormale neurologische tekenen vertonen zoals stuipjes, of lethargie of zelfs coma. Bij kindjes die zuurstoftekort hebben gehad, maar geen abnormaal neurologisch gedrag vertonen, wegen de voordelen van het koelen niet op tegen de eventuele neveneffecten zoals vertraagde hartslag en bloeddrukproblemen. Het koelen maakt voor hen geen verschil.’
Dr. Sabrina Laroche schat dat er jaarlijks in het UZA een tiental pasgeborenen worden opgenomen voor wie het koelen heilzaam kan zijn. ‘Meestal gaat het om baby’s uit andere ziekenhuizen die tijdens de bevalling in de problemen zijn geraakt en met spoed naar het UZA worden gebracht. Hier hebben we immers een van de acht diensten intensieve neonatale zorg in Vlaanderen.’ Het is heel belangrijk dat de kindjes op tijd naar het UZA worden overgebracht. Het koelen moet immers zeker binnen de zes uur na het zuurstoftekort worden gestart.
Comfortzorg voor baby
Om de baby af te koelen, wordt hij in een soort jasje gewikkeld waar koud water doorheen wordt gestuurd. De temperatuur van het kind wordt op die manier drie dagen lang op 33,5 graden gehouden. ‘We houden heel goed in de gaten dat de kindjes zich comfortabel blijven voelen,’ zegt Vermeulen. Zo krijgen ze onder meer pijnstillende medicatie om de kou niet te voelen. ‘Zo’n kindje voelt overigens niet extreem koud aan en het blijft ook bij bewustzijn, al is dat natuurlijk afhankelijk van de opgelopen neurologische schade.’
De UZA-ploeg maakte in het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht kennis met de techniek. In april werd voor het eerst een pasgeborene gekoeld op de intensieve neonatale zorg van het UZA. ‘Dat kindje was heel ziek, met behoorlijk wat neurologische problemen,’ zegt Laroche. ‘Na het koelen was de toestand van het patiëntje in elk geval veel verbeterd.’
