Het Medicatiespel is in trek in het UZA: verschillende diensten lenen het regelmatig uit via de balie van de apotheek om hun kennis over allerlei verschillende geneesmiddelen op te frissen. Momenteel zijn er 6 spellen beschikbaar, en het maakt ook deel uit van sommige opleidingen als leuk intermezzo tijdens de theoretische uitleg.
“Het is een fijne manier om bij te leren én je onthoudt alle regeltjes ook veel sneller wanneer je het al spelend instudeert”, vertelt Nanet de Haas. “Twee jaar geleden kregen we het idee kregen om een masterproef te maken over educatie rond medicatietoediening, specifiek voor verpleegkundigen die medicatie aan patiënten geven. Ik hoorde toen dat we best niet de zoveelste procedure konden schrijven. Er was nood aan een prettigere manier om kennis op te doen, daarom kwamen we op het idee om een educatief spel te ontwikkelen. Door de coronapandemie hebben we ook een online variant gemaakt.”
Hoe is het spel tot stand gekomen?
“Ik heb eerst observaties gedaan bij vijf verschillende diensten in het UZA tijdens de toedieningsmomenten. Verder heb ik alle relevante meldingen over medicatie gecheckt in het veiligheidsmanagementsysteem van de afgelopen vijf jaar. Alle vergissingen die ik tegenkwam, heb ik genoteerd en gecategoriseerd, en er spelkaarten van gemaakt. Die medicatiekaartjes zijn dus gebaseerd op directe observaties en (bijna-)incidenten over medicatie. Het resultaat is een klassiek bordspel naar het format van Trivial Pursuit. Dat kent iedereen, dus het is laagdrempelig. Sinds ik het geïntroduceerd heb in het UZA is het bijna altijd uitgeleend. Ik had nooit gedacht dat het zo’n groot succes zou worden.”
Welke vergissingen rond medicatie komen het vaakst voor?
“Meer dan de helft (55%) van de meldingen gaan over de toediening van medicatie. Alle vergissingen bij de toediening heb ik in het spel in zes verschillende categorieën onderverdeeld: pletmedicatie, medisch rekenen, parenteralia, varia, orale geneesmiddelen en andere toedieningsvormen. Voorbeelden van vergissingen zijn een foute berekening van de dosis, een foute concentratie, te weinig tijd tussen twee pillen, en medicatie die je niet mag pletten. Maar het kan ook zijn dat de apotheek een foutje gemaakt heeft, of dat de arts een verkeerd voorschrift opstelt. Ook dat is verwerkt in het spel.”
“Ik zag ook veel vergissingen bij orale geneesmiddelen, die nuchter of bij het eten moeten ingenomen worden. Verpleegkundigen spelen een centrale rol, daarom hebben ze goede ondersteuning nodig vanuit de apotheek. De verpleegkundigen kunnen alle regels over correcte medicatietoediening ook niet allemaal van buiten kennen. Daarom heb ik – naast het spel - ook nieuwe procedures gemaakt met werkinstructies. Deze informatie willen we ook integreren in het elektrisch patiëntendossier (EPD), zodat verpleegkundigen makkelijk kunnen checken wat de juiste richtlijnen van een bepaald geneesmiddel zijn.”
Het concept is eenvoudig maar net daarom innovatief in de ziekenhuiswereld. Je sleepte er zelfs een nominatie mee binnen!
“Inderdaad! Het spel is mijn masterproef en ik won er een award mee als beste masterproef van het jaar. Onlangs koos het UZA mijn spel ook uit om mee te dingen naar de award ‘Zorginnovatie van het jaar’ van Zorg Magazine. Dat vond ik een hele eer. De awardshow zelf was héél bijzonder om te ervaren. Toen ze de top drie omriepen, was het even heel spannend. Helaas hebben we niet gewonnen maar een ereplaats behalen is ook een zeer mooi resultaat.”
Heb je ook hard kunnen maken dat het spel effectief bijdraagt tot een betere kennis?
“Ja, tijdens mijn onderzoek deden verpleegkundigen een kennistest voor en na ze het spel speelden. Daaruit bleek dat ze 31,3 % beter scoorden. Enkel bij de categorie ‘parenteralia’ was er geen stijging, daar gaat het over de toediening van geneesmiddelen anders dan via het maag-darmstelsel. Deze categorie is zeer uitgebreid en is niet voor elke verpleegkundige even relevant.”
“Ik ben ook op externe stage geweest in Haaglanden MC in Nederland. Daar heb ik ook de nulmeting gedaan om te vergelijken met het UZA , en soms zag ik heel grote verschillen. Pletmedicatie bijvoorbeeld is in Nederland al veel meer gestandaardiseerd: via het EPD kan je daar direct zien of het pletbaar is, nuchter moet toegediend worden of niet. Daarom scoorden verpleegkundigen daar veel beter op.”
Heb je nog ambities naar de toekomst toe?
“Wel, ik heb veel vragen gekregen uit andere ziekenhuizen in Vlaanderen en Nederland om het spel te kunnen kopen. Daarom zijn we nu met de valorisatiemanager aan het bekijken of en hoe we Het Medicatiespel kunnen commercialiseren, zodat ook verpleegkundigen in andere ziekenhuizen hun kennis over medicatie spelenderwijs kunnen bijspijkeren. Dat zou fantastisch zijn!”
