De voorbije tien jaar zijn grote stappen gezet in de behandeling van diabetes. ‘Als expertisecentrum is het UZA sinds jaar en dag een van de voortrekkers. Enkele jaren geleden toonden we mee de voordelen van sensoren aan bij patiënten met diabetes type 1 (zie kader)’, zegt De Block. ‘Intussen gebruikt 95 procent van die patiëntengroep in België een sensor. De techniek helpt om hun bloedsuikerspiegel stabiel te houden, waardoor patiënten een betere levenskwaliteit krijgen en we tal van complicaties – en vaak ook een dialysetraject – uitstellen of vermijden.’
Oog- en nierproblemen voorkomen
De meest gebruikte diabetes-sensor noemen we een flash sensor omdat je hem scant of flasht om je waarden af te lezen. ‘Hij wordt sinds 2016 terugbetaald voor patiënten met diabetes type 1 en inmiddels gebruikt zowat 75 tot 80 procent van die patiënten er een’, zegt De Block. ‘Het toestelletje is ongeveer een muntstuk groot en je bevestigt het zelf op je huid. Door de sensor met een metertje of je smartphone te scannen, volg je je suikerspiegel veel nauwkeuriger op dan door vier keer per dag je bloed te prikken. Daardoor ontwikkelen gebruikers een derde minder acute complicaties zoals hypo’s, en ongeveer een vijfde minder chronische oog- of nierproblemen.’
Als je de bihormonale pomp en de sensor combineert, komt de kunstmatige pancreas heel dichtbij
Een tweede recent meetsysteem is een sensor voor continue glucosemonitoring (CGM). ‘Dat systeem gebruiken zowat 15 tot 20 procent van de patiënten met diabetes type 1’, legt De Block uit. ‘Ook hier meet een sensor de suikerspiegel net onder je huid, en deze sensor stuurt om de vijf minuten je waarden naar een beveiligde internetomgeving. In de meeste gevallen is de sensor rechtstreeks gekoppeld aan een insulinepomp en stuurt hij de insulinetoediening aan op basis van je glucosewaarden. De pomp stopt met insuline toedienen bij lage waarden en geeft meer insuline af bij oplopende waarden. Dat is al een voorloper van een kunstmatige pancreas. Als patiënt kan je ook de volledige historiek van je waarden nakijken en met je behandelende arts delen.’
Levensstijlgeneeskunde
De filosofie achter beide sensoren is dezelfde: ze bieden patiënten nieuwe middelen en inzichten om hun gezondheid te sturen. De Block: ‘Leven met diabetes doe je 365 dagen per jaar, niet alleen als je in het ziekenhuis komt. Door de sensoren merk je als patiënt meteen wat een boterham met kaas of een koffiekoek met je lichaam doet. Vroeger had je alleen de resultaten van je vingerprik voor de maaltijd. Nu zie je zelfs hoe je lichaam ‘s nachts reageert. Dat heeft veel patiënten de ogen geopend. Ze zien bijvoorbeeld week na week betere cijfers als ze gaan sporten of anders eten. Zo nemen ze weer zelf het stuur in handen.’
Vandaag verkent de dienst endocrinologie, diabetologie en metabole ziekten alweer nieuwe hulpmiddelen. ‘We onderzoeken de meerwaarde van een bihormonale pomp, die zowel insuline als het hormoon glucagon toedient. Daarnaast hebben we een studie opgezet met een sensor van het bedrijf Indigo, die behalve het suikergehalte ook melkzuur en ketonen meet. Dat levert nog meer informatie om de suikerspiegel van patiënten zo stabiel mogelijk te houden. Ik schat dat die technologie over een tweetal jaar op de markt komt. Als we dan beide innovaties combineren, komt de kunstmatige pancreas wel heel -dichtbij.’
Diabetes type 1 of 2?
De bekendste vormen van suikerziekte zijn type 1, dat meestal voor 40 jaar ontstaat, en type 2, dat vooral op latere leeftijd voorkomt bij mensen met overgewicht. Beide vormen kennen een suikerspiegel met te hoge pieken en dalen. Naar schatting 750.000 Belgen kampen met diabetes, waarvan zo’n 50.000 met diabetes type 1. Bij beide vormen van diabetes zijn een goede controle van de bloedsuikerspiegel en een gezonde levensstijl cruciaal om chronische verwikkelingen te vermijden en de levenskwaliteit te verbeteren.
