Dat hebben onderzoekers van het UZA en de UAntwerpen aangetoond. Ze gingen na welke invloed gewichtsverlies heeft op het zogenaamde endotheel van kinderen met obesitas en slaapapneu.
Cardiovasculaire risico’s
‘Het endotheel is de binnenbekleding van de bloedvaten’, zegt hoofdonderzoeker dr. Annelies Van Eyck (dienst kindergeneeskunde UZA en laboratorium experimentele geneeskunde en pediatrie, UAntwerpen). ‘Het regelt onder meer de elasticiteit van bloedvaten. Als je bijvoorbeeld begint te rennen, zorgt het endotheel ervoor dat er meer bloed naar de spieren in je benen gaat. We weten dat obesitas ontstekingen veroorzaakt die het functioneren van endotheel verstoren. Als dat lang aanhoudt, kan dat op latere leeftijd aderverkalking en hart- en vaataandoeningen veroorzaken.’ Ook obstructief slaapapneu – waarbij het kind tijdens het slapen korte ademstops en abrupte zuurstofdalingen heeft – kan leiden tot ontstekingen in het endotheel, met gelijkaardige risico’s op cardiovasculaire aandoeningen.
De onderzoekers wilden nagaan of gewichtsverlies de verstoorde werking van het endotheel kan herstellen. Ze volgden kinderen en jongeren met obesitas tussen 8 en 18 jaar die in het Zeepreventorium in De Haan deelnamen aan een 12 maanden durend programma om gewicht te verliezen. De werking van het endotheel werd gemeten aan het begin van het traject, aan het eind en 6 maanden na afloop. Aan het begin werd met een slaapscreening ook nagegaan of de kinderen – naast obesitas – ook obstructief slaapapneu hadden. Kinderen bij wie dat zo was, kregen na afloop van het traject een nieuwe slaapscreening, om na te gaan of hun slaapapneu aanhield.
Effecten zijn omkeerbaar
Wat waren de conclusies? ‘We zagen dat gewichtsverlies de endotheelfunctie herstelt, zegt Van Eyck. ‘Die verbetering hield ook 6 maanden na afloop van het programma aan. We merkten wel verschillen op bij de kinderen die ook aan het eind van het traject nog slaapapneu hadden: ook bij hen had gewichtsverlies de endotheelfunctie verbeterd, maar duidelijk minder goed dan bij de kinderen zonder hardnekkig slaapapneu.’
Obesitas is bij steeds meer kinderen een chronische aandoening en de coronacrisis versterkte die evolutie.
Met die inzichten moeten we in de klinische praktijk aan de slag, zegt prof. dr. Stijn Verhulst (diensthoofd kindergeneeskunde), die de studie coördineerde. ‘Obesitas is bij steeds meer kinderen een chronische aandoening – de coronacrisis heeft het aantal kinderen met overgewicht nog doen toenemen. We weten dat de eerste tekenen van latere cardiovasculaire complicaties al ontstaan op kinderleeftijd. Dan zijn ze nog omkeerbaar. Daarom is het erg belangrijk om werk te maken van diagnostiek en behandeling. Bij jonge kinderen – 5 à 10 jaar – hoef je niet altijd in te zetten op dieet en gewichtsreductie. Zij moeten nog fors groeien, zodat het vaak al volstaat dat hun gewicht op peil blijft. Als je hen al vroeg een gezonde levensstijl aanleert, met gezonde voeding, genoeg beweging, voldoende slaap, kan je vermijden dat ze zwaarder worden en kan je de groei het grote werk laten doen. Bij oudere kinderen heeft gewichtsverlies dan weer wel aantoonbare effecten.’
Helpt melatonine?
Obstructief slaapapneu komt bij 2 tot 3 procent van de kinderen voor, maar bij kinderen met obesitas is dat 30 tot 50 procent. Verhulst: ‘Het effect van het gewichtsverlies was minder groot bij kinderen met obesitas die tegelijk ook een hardnekkig obstructief slaapapneu hadden. Bij kinderen met overgewicht heeft slaapapneu dus negatieve gevolgen op het cardiovasculaire systeem, zowel op korte als op lange termijn. We willen nu uitzoeken hoe dat precies komt en wat we eraan kunnen doen. Misschien kunnen aanvullende behandelingen – met geneesmiddelen of voedingssupplementen – ontstekingen in het endotheel helpen voorkomen?’
De onderzoekers willen graag nagaan of dat lukt met melatonine. Melatonine is een lichaamseigen product dat geen neveneffecten heeft, tenzij je het in zeer hoge dosissen zou gebruiken. Verhulst: ‘Bij volwassenen is aangetoond dat melatonine beschermt tegen ontstekingen. Het wordt ook gebruikt als middel om gemakkelijker en beter te slapen. We weten dat slecht slapen obesitas kan veroorzaken of verergeren. Daarom zoeken we momenteel financiering om het effect van melatonine op de endotheelfunctie van kinderen met obesitas en slaapapneu te onderzoeken.’
We zoeken nu financiering om het effect van melatonine op de endotheelfunctie van kinderen met obesitas en slaapapneu te onderzoeken.
