Omgevingsgeluid is er altijd en overal. Het verkeer en de industrie zorgen voor lawaai, maar ook lachende mensen op een terrasje en fluitende vogels in de tuin maken geluid. Soms vinden we die geluiden leuk en rustgevend, op een ander moment storen we er ons enorm aan. Omgevingsgeluid heeft een impact op onze gezondheid: volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie kan langdurige blootstelling aan hinderlijk omgevingsgeluid je stress en andere klachten opleveren, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes en psychische aandoeningen.
Weinig meetgegevens
“We staan er allicht te weinig bij stil, maar dat omgevingsgeluid een grote impact heeft, staat buiten kijf”, zegt Remy Amkreutz, hoofdredacteur van De Morgen. “Niet alleen op ons welzijn, maar inderdaad ook op onze gezondheid. Juist daarom is het belangrijk om te weten dat geluid van straat tot straat sterk varieert en drastisch beïnvloed kan worden door eenvoudige of complexere ingrepen, zoals isolatie, geluidswallen, bomen of struiken. Maar verrassend genoeg weten we er nog heel weinig over en zijn er nog maar weinig meetgegevens beschikbaar.”
Daar zal De Oorzaak verandering in brengen. De Morgen, het UZA en de Universiteit Antwerpen slaan de handen in elkaar voor het grootste burgeronderzoek naar omgevingsgeluid in Vlaanderen, en krijgen daarvoor onder meer de medewerking van het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid.
Het project omvat drie grote delen:
Fase 1: De grote geluidsbevraging
In een eerste fase (vanaf 26 september 2023) kunnen alle Vlamingen zich opgeven voor De Oorzaak door zich te preregistreren. Zij krijgen alvast de eerste vragenlijsten toegestuurd. Vanaf 28 november kan iedereen deelnemen aan een bevraging over hun geluidsbeleving. Inwoners van Antwerpen, Gent en Leuven kunnen zich vanaf dat moment ook kandidaat stellen om een slimme geluidssensor bij hen thuis te installeren.
Fase 2: Slimme sensor bij je thuis
"In maart 2024 start die tweede fase”, legt projectleider prof. Cedric Vuye (UAntwerpen) uit. “Op 2400 locaties gaan we het geluid in die drie steden in kaart brengen. Onze sensoren vangen alle buitengeluiden op. Een algoritme voorziet elk geluid van een label (bijvoorbeeld een bus of een tram) en vat de belangrijkste kenmerken van het geluid (volume, frequentie, duur, enzovoort) samen.”
“Deze gegevens worden vervolgens via een futureproof verbinding van Orange Belgium naar onze database gestuurd en naar het dashboard van de deelnemers. Zo kunnen we realtime geluidskaarten maken en krijgen we inzicht in de hotspots, maar ook in de stille plekken in de deelnemende steden. Omdat de analyse van de geluiden op de sensor zelf gebeurt en geluidsfragmenten niet worden opgeslagen, bestaat er geen privacyrisico: de data kunnen nooit worden gebruikt om gesprekken te reconstrueren.”
Fase 3: Gezondheids- en slaapstudie
Ook in maart 2024 beginnen wetenschappers van het UZA en UAntwerpen met de derde fase van De Oorzaak, een gezondheidsstudie die onder andere het effect van geluid op ons stressniveau en slaapkwaliteit zal meten. “We verzamelen medische gegevens van deelnemers die thuis een geluidssensor hebben”, vertelt prof. Johan Verbraecken. “Zo kunnen we rechtstreeks verbanden leggen tussen stressniveaus en slaapkwaliteit, en de geluiden waarmee we worden geconfronteerd. We zullen onder meer kunnen achterhalen of een onrustige slaap verband houdt met externe geluiden.”
Ook zal bij een selecte groep van deelnemers de gevoeligheid voor geluid in kaart worden gebracht. Dit onderdeel van het onderzoek zal gecoördineerd worden vanuit de dienst NKO van het UZA en de Universiteit Antwerpen.
