De lever is op de huid na het grootste orgaan in ons lichaam. Behalve giftige stoffen uit ons lichaam verwijderen heeft hij nog verschillende andere functies. Hepatoloog prof. dr. Thomas Vanwolleghem beantwoordt vijf vragen over de lever.
1. Welke functies heeft de lever?
‘De lever is als het ware een kleine fabriek die diverse lichaamsprocessen aanstuurt. Zo heeft hij een ontgiftende functie: alle stoffen die door de darmen gaan, worden daarna door de lever gefilterd. Hij maakt ook gal, eiwitten, vetten en stollingsfactoren aan. Verder slaat de lever ook suikers op en zorgt hij ervoor dat we altijd voldoende suiker in ons bloed hebben.’
2. Wat zijn de symptomen van leverschade?
‘De lever heeft een enorme reservecapaciteit. Daardoor krijgen patiënten meestal pas klachten in een vergevorderd stadium van leverlijden. Typische symptomen zijn geelzucht, een opgezette buik door vochtophoping en dunne ledematen door spierafbraak. Patiënten krijgen ook sneller last van blauwe plekken of bloedingen. Als ze spataders in de maag of de slokdarm ontwikkelen, een complicatie van leverziekte, kan dat leiden tot zwarte stoelgang of zelfs bloed braken. Tenslotte kunnen patiënten ook verward worden. Dat komt doordat de lever giftige stoffen vanuit de darmen niet voldoende filtert en die zo in de hersenen belanden.’
3. Zijn leverproblemen meestal een kwestie van levensstijl, of hebben ze met aanleg te maken?
‘Leververvetting is vaak een gevolg van levensstijl, met overgewicht als grootste boosdoener. Toch is er ook aanleg mee gemoeid. Een van de hypotheses is dat de samenstelling van ons microbioom, onze darmflora zeg maar, daarbij een rol speelt. Ook erfelijkheid heeft waarschijnlijk een invloed. Verder speelt er ook een aanleg mee die wordt overgedragen van moeder op kind door het aan- of uitzetten van bepaalde genen. Zo zouden kinderen van vrouwen die zwaarlijvig zijn tijdens de zwangerschap, meer kans hebben op leververvetting op latere leeftijd. Aan de andere kant van het spectrum heb je zeldzame leverziekten, waar vooral de genen de doorslag geven.’
4. Hoe hou je je lever gezond?
‘Belangrijk is vooral een gezonde levensstijl, met genoeg beweging, gevarieerde voeding, weinig suiker en een gezond gewicht. Alcohol beperk je als man best tot drie eenheden per dag, als vrouw tot twee eenheden. Daarbij adviseer ik de sandwich-methode: laat een dag met alcohol voorafgaan en volgen door een dag zonder alcohol. Dat beperkt de negatieve gevolgen tot een minimum. We weten intussen dat elke eenheid alcohol minimale schade aan je lever toebrengt. Ook heel belangrijk: laat je vaccineren tegen hepatitis A en B. Doe dat zeker als je al een chronische leverziekte hebt, zodat je lever geen tweede keer belast wordt.’
5. Kan je leverproblemen krijgen door pijnstillers te nemen?
‘Met paracetamol loop je geen risico als je de normale dosis van maximaal drie of vier keer per dag 1 gram respecteert. Pas bij 8 of 9 gram per dag kan er leverschade optreden. Voor mensen met een leverziekte en ondervoeding, zoals ouderen of bij overmatig alcoholgebruik, hanteren we een maximum van drie keer 0,5 gram per dag. De zogenoemde NSAID’s, ontstekingsremmers, proberen we bij hen te vermijden omdat het effect op leverpatiënten onvoorspelbaar is. Gezonde personen kunnen die pijnstillers wel in een normale dosis nemen.’
