Een bypassoperatie in de hersenen is bedoeld om de bloeddoorstroming naar de hersenen te verbeteren. Ze gebeurt vooral als een bloedvat in de hersenen vernauwd is door aderverkalking. Zo’n vernauwing kan de zuurstofvoorziening in de hersenen tijdelijk in het gedrang brengen, vooral bij inspanning of bij een lage bloeddruk. Patiënten kunnen dan last krijgen van tintelingen of krachtverlies in de armen of benen, klachten die na een tijdje weer verdwijnen. Als het bloedvat echter helemaal dichtslibt, krijgt de patiënt een herseninfarct.
'Dat kunnen we voorkomen met een cerebrale bypassoperatie. We maken dan een bloedvat dat op de schedel loopt los en brengen het in verbinding met een bloedvat in de hersenen. Zo vergroten we de bloedtoevoer naar het bedreigde gebied', zegt prof. dr. Tomas Menovsky, diensthoofd neurochirurgie.
Eenzelfde operatie gebeurt soms bij patiënten met een aneurysma, een uitstulping van een bloedvat. Onbehandeld kan een aneurysma scheuren, met een hersenbloeding tot gevolg. Ook Leen kreeg er jaren geleden mee te maken. 'Ik had hoofdpijn en mijn zicht was achteruitgegaan. De oogarts verwees me door naar een neuroloog', vertelt ze. Die ontdekte na onderzoek een erg groot aneurysma in een bloedvat dat naar de hersenen leidde.
'Vaak is het te laat'
'We konden niet anders dan het bloedvat in kwestie net onder het aneurysma af te sluiten', legt Menovsky uit. 'Om de bloedvoorziening naar de hersenen te vrijwaren, hebben we vooraf een bypass aangelegd. Omdat het af te sluiten bloedvat best groot was, hebben we bij Leen daarvoor een ader uit de arm gebruikt. Die hebben we vanuit een groot bloedvat in de hals naar de hersenen geleid.' Twee dagen na de ingreep behandelde de interventieradioloog het aneurysma met coiling, een ingreep waarbij de uitstulping wordt opgevuld met kleine veertjes.
Al bij al had Leen veel geluk. Menovsky: 'Omdat de hersenen gevoelloos zijn, geeft een aneurysma doorgaans geen klachten. Meestal ontdekken we het pas als het begint te bloeden. In het beste geval stopt de bloeding dan vanzelf en kunnen we de patiënt nog behandelen, maar vaak is het ook te laat.'
Leen kon na elf dagen het ziekenhuis verlaten en was na een maand al terug aan het werk. Sindsdien gaat ze tweejaarlijks op controle. 'Maar ik maak me geen zorgen. Ik ben destijds goed hersteld', besluit Leen.
Passie voor microchirurgie
Het UZA is een van de enige drie ziekenhuizen in Vlaanderen die bypassoperaties in de hersenen uitvoeren. 'In het UZA doen we er een zevental per jaar. Het risico op complicaties is klein, al is het uiteraard een erg secuur werkje', vertelt prof. dr. Tomas Menovsky. Net dat heel fijne werken is wat Menovsky aantrekt in de microchirurgie. Zijn passie maakte hem tot een internationaal expert en mentor. In 2006 ruilde hij het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen in voor het UZA. Intussen voert hij ook nog jaarlijks zo'n twintig cerebrale bypassoperaties uit in het Universitair Ziekenhuis in Lille en geeft hij microchirurgiecursussen in Wenen. Menovsky: 'Ik wil mijn kennis en kunde tijdig aan een jongere collega doorgeven. Want voor je zo'n zeldzame ingreep echt in de vingers hebt, ben je al gauw een zestal jaar verder.'
