‘Bewegen is investeren in jezelf’

Geen enkel medicijn biedt zo veel gezondheidsvoordelen als bewegen. Wie voldoende beweegt, loopt minder kans op hart- en vaataandoeningen, diabetes type 2 en verschillende vormen van kanker. Oncologische patiënten die voor hun diagnose al voldoende bewogen, herstellen vlotter. Bewegen versterkt het immuunsysteem en verlicht klachten bij dementie en psychologische aandoeningen zoals angststoornissen en depressie. Voor alle duidelijkheid: deze opsomming gaat over meer bewegen, niet over sporten. Ook wandelen, naar de winkel fietsen, stofzuigen of in je tuin werken zijn vormen van beweging.

Stap je gezond

Als volwassene moet je volgens de wetenschappelijke literatuur per week ongeveer 150 minuten matig intensief bewegen voor je gezondheid. ‘Dat betekent dat je ademhaling en je hartslag voelt versnellen, maar dat je nog een gesprek kan voeren’, zegt Johan Roeykens, inspanningsfysioloog en beweegcoach in het UZA. ‘Een deel van die tijd mag je natuurlijk intensiever bewegen of sporten. Maar ook pakweg vijf keer per week een halfuurtje stappen, biedt al een grote gezondheidswinst.’

Begin 2024 lanceerde de Vlaamse overheid de campagne ‘Bewegen op Verwijzing’ om meer mensen in beweging te krijgen. Huisartsen kunnen sinds 2018 een beweegcoach voorschrijven die mensen helpt om actiever te leven. Nadien volgden de arts-specialisten en sinds dit jaar kunnen ook andere zorgverleners, zoals kinesitherapeuten, vroedvrouwen, maatschappelijk werkers, psychologen of verpleegkundigen hun patiënten naar een coach verwijzen. De kosten voor de patiënt zijn beperkt: vijf euro per sessie en nog minder voor wie een verhoogde tegemoetkoming geniet.

Inlevingsvermogen en regenkledij

Binnen het UZA zijn inspanningsfysiologen Johan Roeykens en Rudi Frankinouille sinds april 2023 erkend als beweegcoach. Ze begeleidden al topsporters, recreatieve sporters en sinds het project Bewegen op verwijzing ook iedereen die meer wil bewegen. ‘Meestal zien we patiënten die in het UZA worden behandeld en te horen kregen: als je niet beweegt, dan is de kans groot dat je hier over enkele jaren opnieuw staat. Dat zijn mensen die sterk gemotiveerd zijn. Waar nodig overleggen we ook met hun behandelend arts over wat in hun situatie gezonde uitdagingen zijn’, legt Rudi uit.

Tijdens hun opleiding tot beweegcoach leerden Johan en Rudi hoe je deelnemers vooral met inlevingsvermogen en motivatiegesprekken naar een blijvende gedragsverandering begeleidt. Johan: ‘Wat we niet doen, is als een personal trainer met je mee sporten. Wat we wel doen, is een beweegplan op jouw maat maken. Wat deed of doe je graag? Wat voor beweging is haalbaar en past in je agenda? Wat zijn valkuilen voor jou en hoe kan je die overwinnen? Ga je bijvoorbeeld ook wandelen of fietsen als het regent? En heb je daarvoor aangepaste kledij nodig?’

Doe het voor jezelf 

Een coachingstraject loopt tot twee jaar en bestaat doorgaans uit een zestal gesprekken. ‘Enkele weken na de opstart evalueren we hoe het loopt en wat de komende maanden anders moet’, zegt Rudi. ‘De eerste stapjes zijn meestal het zwaarst. Als je het effect begint te voelen, volgt de motivatie vanzelf. Soms botsen we op obstakels en dan passen we samen het plan aan. Als het niet lukt om bepaalde inkopen te voet te doen, kan je misschien een familiebezoek met de fiets inplannen? Of misschien helpt het om samen met een buddy in je buurt te bewegen?’

Alle deelnemers documenteren hun traject in een beweegdagboek en leren zo zelf mee te denken. Rudi: ‘Ik werk heel sterk op intrinsieke motivatie. Patiënten starten vaak omdat het moet van de dokter voor hun gezondheid. Dat is prima, maar na een tijd moet je het voor jezelf leren doen. Omdat het fijn voelt als je bewogen hebt. Omdat je je weer fitter voelt. Of omdat je geniet van de gesprekken of de vogeltjes tijdens je wandeling. Bewegen is investeren in jezelf en in je toekomst. Als deelnemers dat ervaren, dan weet ik dat mijn missie geslaagd is.’