Slaapapneu bij kinderen

Ongeveer 35 à 40 % van de kinderen met obesitas heeft last van obstructief slaapapneu, een slaapgebonden ademhalingsstoornis: tijdens de slaap klapt hun keel telkens deels of helemaal toe, waardoor ze heel even stoppen met ademen. 'Net als volwassenen hebben kinderen met slaapapneu meer risico op bepaalde gezondheidsproblemen, zij het meestal nog in een milde vorm', zegt prof. dr. Stijn Verhulst, diensthoofd kindergeneeskunde. 'Ze slapen oppervlakkiger en bij elke ademhalingspauze zakt de zuurstof in hun bloed heel even. Dat heeft allerlei negatieve gevolgen die kunnen leiden tot hart- en vaatziekten, een hoge bloeddruk en diabetes of een voorstadium ervan. Gelukkig zijn die problemen meestal nog omkeerbaar.' 'Niet onbelangrijk is ook dat de kinderen minder uitgerust zijn, waardoor ze het soms minder goed doen op school', vult kinderarts prof. dr. Kim Van Hoorenbeeck aan.

Gewichtsverlies beste behandeling

Slaapapneu is dus geen onschuldig probleem. Het vraagt om een doorgedreven aanpak. Verhulst: 'Daarom screenen we alle kinderen en jongeren met obesitas. Als ze het maar in lichte mate hebben, volstaat het dat ze gewicht verliezen. Maar bij meer uitgesproken slaapapneu is een multidisciplinaire behandeling nodig. We verwijzen de kinderen dan ook door naar de neus-keel-oorarts.'
 
Sommige kinderen krijgen een CPAP-behandeling voorgeschreven: ze slapen dan met een neusmaskertje dat voortdurend lucht onder licht verhoogde druk toedient, zodat de keel niet meer toeklapt. Dat hoeft niet definitief te zijn: sommigen kunnen met de behandeling stoppen nadat ze zijn vermagerd. 'Als de oorzaak van het probleem bij vergrote amandelen of neuspoliepen ligt, stellen we een ingreep voor', vervolgt Verhulst.
 
De dienst kindergeneeskunde doet al meer dan tien jaar onderzoek naar slaapapneu bij kinderen met obesitas. Momenteel gaat het team onder meer het effect van gewichtsverlies op slaapapneu na. Het onderzoekt ook of de aandoening een invloed heeft op de werking en de structuur van het vetweefsel. 'Als we het mechanisme achter slaapapneu beter begrijpen, kunnen we hopelijk medicatie vinden die het probleem en de bijhorende complicaties verhelpt', aldus Verhulst.

Effect op werking van het hart

Daarnaast wil de dienst ook nagaan in welke mate slaapapneu het risico op hart- en vaatziekten bij kinderen met obesitas verder vergroot. Dat gebeurt in samenwerking met cardiologe prof. dr. Bharati Shivalkar, die al jaren onderzoek doet naar slaapapneu bij volwassenen. 'Het onderzoek met jongeren loopt nog niet lang, maar de eerste bevindingen zijn alvast ontstellend: we stellen vast dat overgewicht al op heel jonge leeftijd hartproblemen veroorzaakt', zegt Shivalkar. 'Meer dan de helft van de onderzochte tieners met overgewicht en slaapapneu heeft een te hoge bloeddruk en bijna allemaal hebben ze een licht verdikte hartspier. Bij sommigen is zelfs de hartwerking in rust al iets verminderd.'
 
Shivalkar voert bij de patiënten een STRAIN-onderzoek uit, een erg verfijnde techniek om tijdens een echografie de hartwerking te beoordelen. Bij de meerderheid van de onderzochte jongeren waren er al lichte afwijkingen te zien, zowel tijdens de samentrekking als de ontspanning van de hartspier.
 
Shivalkar: 'Daarnaast doen we een onderzoek waarbij de patiënten medicatie krijgen om hun kroonslagaders en de kleine haarvaten in de hartspier tijdelijk te verwijden. Zo creëer je als het ware een toestand van inspanning zonder dat de patiënt zich inspant, en ook zonder bijwerkingen. Bij zowat alle jongeren bleek de bloedvoorziening in de kroonslagaders en haarvaten tijdens een inspanning onvoldoende. Dat betekent dat het hart dan minder zuurstof krijgt dan zou moeten. Daardoor kunnen die patiënten sneller moe worden.' Het verklaart mee waarom kinderen met overgewicht soms in een vicieuze cirkel belanden. Door hun minder goede conditie is sporten niet evident. Maar zo dreigen ze net nog minder fit te worden.
 
Verder onderzoek moet uitwijzen hoe de tieners evolueren na hun obesitasbehandeling. Maar de voorlopige resultaten liegen er niet om. 'Nu we weten dat obesitas het hart al zo vroeg in een minder gunstige toestand kan brengen, is dat een extra reden om overgewicht bij kinderen grondig aan te pakken', zegt Shivalkar. 'Het moet ons als maatschappij ook wakker schudden. We moeten onze jongeren absoluut motiveren om voldoende te bewegen en evenwichtig te eten, zodat ze volwassenen worden die zich bewust zijn van hun gezondheid.’