De oorzaak van verminderde vruchtbaarheid bij een koppel is even vaak te zoeken bij de man als bij de vrouw. Ligt de oorzaak bij de man, dan heeft dat meestal te maken met de kwaliteit van zijn sperma. Het goede nieuws is dat je als man die kwaliteit voor een deel kan beïnvloeden, zeggen Ilse Goovaerts en Kris Peeters, specialisten fertiliteit.
Wat verstaan we onder sperma van goede kwaliteit?
Ilse Goovaerts: ‘Het ejaculaat moet voldoen aan een aantal criteria. Parameters zijn onder andere het aantal zaadcellen, de vorm van die cellen, hun beweeglijkheid …’
Kris Peeters: ‘Naast die klassieke parameters zien we meer afwijkingen in het genetisch materiaal. Ons lab is onder andere gespecialiseerd in het nagaan van die DNA-beschadiging, waarna dan mogelijk voorzorgsmaatregelen kunnen worden opgestart.’
Wat als de kwaliteit van je sperma laag is? Kan je daar iets aan doen?
Ilse Goovaerts: ‘Voor een deel niet. Erfelijkheid speelt een rol, en de omstandigheden in de baarmoeder. Als je moeder rookte toen ze zwanger was van jou, kan dat een invloed hebben op de kwaliteit van je sperma. Ook milieuvervuiling laat zijn sporen na. De studies daarover spreken elkaar nog voor een deel tegen, maar algemeen wordt aangenomen dat globaal genomen het gemiddeld aantal zaadcellen elk jaar met 1 tot 1,5 procent daalt.’
Kris Peeters: ‘Ook je leeftijd speelt een rol. Bij oudere mannen zien we meer afwijkingen, weglatingen of breuken in het DNA, zogenaamde DNA-fragmentatie.’
Ilse Goovaerts: ‘Aan de andere kant zien we dat DNA-fragmentatie gelinkt is aan oxidatieve stress, het gevolg van een ongezonde levensstijl. Hoe gezonder een man leeft, hoe beter de kwaliteit van zijn sperma. En je levensstijl heb je wel in de hand.’
Het duurt tien à twaalf weken om een zaadcel aan te maken. Zo lang moet je dus minstens wachten om resultaat te zien.
Kan je ook medicijnen nemen om je spermakwaliteit te verhogen?
Kris Peeters: ‘Sommige mannen nemen anti-oxidanten in om oxidatieve stress tegen te gaan. Het gevaar bestaat dat daardoor de balans naar de andere kant overslaat. Voor een goede vruchtbaarheid heb je ook oxiderende stoffen nodig. Je houdt het dus beter bij een gezonde levensstijl.’
Stel: je past je levensstijl aan. Hoe lang duurt het dan voor je het effect daarvan ziet op je sperma?
Ilse Goovaerts: ‘Het duurt tien à twaalf weken om een zaadcel aan te maken. Zo lang moet je dus minstens wachten om resultaat te zien.’
DO’S:
- Beweeg voldoende
Het Vlaams Instituut Gezond Leven geeft als richtlijn wekelijks 150 tot 300 minuten bewegen aan matige intensiteit (zwemmen, wandelen …), 75 tot 150 minuten aan hoge intensiteit (joggen, stevig doorfietsen …) of minstens 150 minuten aan matige én hoge intensiteit (elke minuut aan hoge intensiteit telt voor 2 minuten).
- Eet gezond
Kies voor verse groenten, fruit, gevogelte, vis en volle granen en vermijd bewerkte voedingswaren, geraffineerde suiker, gefrituurd eten, vet vlees …
DON’TS
- Roken levert oxidatieve stress op, wat een sterk effect heeft op alle parameters van de spermakwaliteit.
- Alcohol drinken of andere drugs gebruiken leidt tot meer schade aan het DNA. Alcohol vermindert ook de productie van sperma en maakt de zaadcellen minder actief.
- Anabole steroïden slikken legt de zaadproductie stil.
- Anti-oxidanten innemen kan de balans naar de andere kant doen overslaan. Voor een goede vruchtbaarheid zijn ook oxiderende stoffen nodig.
- Te warm baden, te vaak naar de sauna gaan of te strak ondergoed dragen kan een negatieve invloed hebben op het sperma. De ideale temperatuur voor de productie van zaadcellen is maximum 35 °C.
