Greta, 70 en opgenomen in het ziekenhuis, wil even haar benen strekken en doet haar pantoffels aan. De slippers zitten niet helemaal goed aan en Greta struikelt. Door de valpartij is haar rechterknie licht gekneusd. Op vraag van de verpleegkundige brengt haar familie gesloten pantoffels mee.
Een loshangend kamerjaslint, slecht passende pantoffels, een sporttas die in de weg ligt ... Een ongeluk zit vaak in een klein hoekje. Hoe ouder een patiënt, hoe groter het gevaar op een val. Daarnaast verhogen allerlei andere factoren het risico: slecht te been zijn, verminderd zicht, verwardheid, medicatie ... De gevolgen van een val kunnen banaal zijn, maar ook dramatisch. 10 tot 15% van de patiënten die tijdens een opname vallen, houdt daar een ernstige verwonding aan over, zoals een gebroken heup of een hoofdwonde. Bovendien kan de angst om opnieuw te vallen iemands levenskwaliteit sterk naar beneden halen. Als een bejaarde niet meer de straat op durft, tuimelt hij al snel in een sociaal isolement.
Eens gevallen, altijd risico
Erik (76) heeft een operatie ondergaan en staat nog erg onstabiel op zijn benen. Als hij ‘s nachts uit bed komt om naar het toilet te gaan, glijdt hij uit. Een verpleegkundige die toevallig voorbij de kamer komt, vindt hem op de grond. Hij heeft zich gelukkig niet bezeerd.
De Vlaamse overheid startte eind september in samenwerking met het Expertisecentrum Valpreventie Vlaanderen een campagne rond valpreventie, onder meer via de website www.vermijdvallen.be. Ook in het UZA staat de problematiek hoog op de agenda en worden medewerkers regelmatig gesensibiliseerd en opgeleid rond het thema. Daarnaast werd er ook een stappenplan uitgewerkt. Concreet wordt elke patiënt van 65 of ouder gescreend via een scoresysteem. Is de patiënt verward? Ziet hij minder goed? Heeft hij problemen met stappen? En vooral: is hij in het nabije verleden al eens gevallen? Als een patiënt al eens is gevallen, is er een groot risico op herhaling.
Simone (68) heeft gemakkelijk last van een lage bloeddruk. Als ze op de douchestoel zit, voelt ze zich plots draaierig. Ze wil uit de douchecel stappen om op de bel in de badkamer te duwen, maar glijdt uit. Ze houdt er een blauwe knie aan over.
Vanaf een bepaalde score worden bijkomende maatregelen genomen. Bij patiënten die al eens zijn gevallen, wordt het valpreventieplan altijd opgestart. De behandelende arts onderzoekt of het valrisico inderdaad groot is en schrijft indien nodig een bijkomend onderzoek voor bij de neuroloog, neus-keel-oorarts of fysisch geneesheer. Die geeft medisch advies. De oplossing kan bijvoorbeeld liggen in revalidatie of medicatie tegen duizeligheid.
Elk incident geregistreerd
André (77) is regelmatig verward en dat is er in het ziekenhuis niet beter op geworden. Door zijn blaas- en maagsonde kan hij niet zonder hulp uit bed. Op een zeker moment wil hij toch opstaan. Hij trekt zijn sondes los en komt recht, maar valt en bezeert zijn hoofd en knie. Hij komt er met een lichte schaafwonde van af.
Bij een verhoogd valrisico wordt ook met een valpreventiekaart gewerkt. Dat is een kaart met allerlei tips om een val te voorkomen, die op een goed zichtbare plaats in de kamer wordt gehangen. Zo wordt iedereen die met de patiënt in aanraking komt, aangemoedigd om extra voorzichtig te zijn. Tegelijk worden de gegevens van de patiënt geregistreerd, zodat de risicopatiënten bekend zijn. Ook de patiënt zelf en zijn familie worden gesensibiliseerd via een brochure over valpreventie.
Medewerkers in het UZA worden aangemoedigd om een val altijd te melden. Elk valincident wordt geregistreerd, zodat het ziekenhuis daar lessen uit kan trekken.
Info: www.vermijdvallen.be
10 tips om vallen te vermijden
- Draag gesloten, goed passende pantoffels.
- Kijk uit met loshangende kamerjaslinten.
- Draag geen te lange nachtkleding om struikelen te voorkomen.
- Zorg dat uw bril altijd binnen handbereik ligt en vergeet hem niet op te zetten als u uit bed stapt.
- Laat geen spullen op de vloer slingeren. Zet uw reistas ergens veilig aan de kant.
- Glas omgestoten of gemorst? Geef de verpleegkundige dan een seintje. Op een natte vloer glijdt u immers gemakkelijk uit.
- Hou het nachtkastje en de bel altijd binnen handbereik. Schakel uw familie of een verpleegkundige in als u dat zelf niet kunt.
- Moet u ’s nachts soms naar het toilet, laat dan een nachtlampje branden.
- Bent u (tijdelijk) moeilijk te been, bel dan de verpleegkundige als u naar het toilet moet.
- Vaak duizelig bij het rechtstaan? Sta dan niet bruusk op uit uw bed of zetel, maar ga eerst rechtop zitten en wacht tot de duizeligheid voorbij is. Zet uw twee voeten plat naast elkaar op de grond, steun met uw handen op uw knieën en sta dan langzaam recht.