B&B

Een historische hervorming in België, een Copernicaanse revolutie … politici en journalisten kondigen vaak historische gebeurtenissen aan die een paar jaar later al uit het collectieve geheugen zijn gewist zonder een spoor na te laten. Lang geleden werden ingrijpende politieke veranderingen echter nog sterk beïnvloed door nieuwe intellectuele inzichten.

Johnny Van der Straeten
Johnny Van der Straeten
Voormalig gedelegeerd bestuurder UZA

Zo koos België na WO2 voor een Duits model van sociale zekerheid, het Bismarck-model. Dat heeft echter als groot nadeel dat het moeilijk betaalbaar wordt in tijden van crisis, juist wanneer de samenleving het het meest nodig heeft. Rijkskanselier Bismarck legde zijn model in 1881 voor aan het Duitse parlement, vooral om de socialisten de pas af te snijden. De basis was solidariteit tussen de actieven, met een financiering via sociale bijdragen op het loon. Rechten werden verworven door arbeid en de uitkeringen stonden in verhouding tot het loon. De uitvoering gebeurde via sociaal overleg tussen werkgevers en vakbonden. Bismarck zou zijn model nog herkennen in België vandaag.
Onder druk van de betaalbaarheid heeft het Bismarck-systeem wel langzaam ingeboet. Uitkeringen werden al eind jaren 70 geplafonneerd. Patiënten moeten een steeds groter gedeelte van hun ziektekosten zelf betalen. Aanvullende privéverzekeringen vulden de lacunes op. Zo verschuiven we van Bismarck naar Beveridge.

In 1904 stelde de jonge sociale hervormer Beveridge in Londen voor om schoolkinderen een gratis ontbijt te geven omdat ze anders te veel honger hadden om de les te volgen. In 1942 publiceerde hij in het Britse parlement zijn nota over sociale zekerheid na de oorlog. Hij ging ervan uit dat de Britten uit zichzelf te lui waren om te werken. Alle burgers moesten dezelfde minimale bescherming krijgen, gefinancierd uit belastingen. Uitkeringen waren forfaitair. Zo hebben alle Britten hetzelfde pensioen: 375 pond per maand.  Mocht Beveridge nog leven, hij zou in Groot-Brittannië nog veel van zijn systeem herkennen. Schoolkinderen krijgen in Wales nog altijd een gratis ontbijt op school.  Hij zou zeker ook gelijkenissen vinden in de embryonale sociale zekerheid die Vlaanderen vandaag heeft. Vlaanderen financiert bijvoorbeeld de zorgverzekering en preventieve zorg met belastingopbrengsten en geeft vaste uitkeringen of tussenkomsten aan iedereen. De roep van Vlaanderen om meer fiscale autonomie en een eigen sociale zekerheid doet mij denken aan Beveridge. Maar dan toch liever een Duitse sociale zekerheid aangevuld met private verzekeringen: het mag iets meer zijn dan porridge als ontbijt.

Aangemaakt op
Laatste update op