Geen enkele patiënt die er graag mee te koop loopt, zeker niet als hij of zij nog jong is en met vader of moeder op raadpleging komt. 'Wij vragen altijd rechtuit naar cannabisgebruik bij onze patiënten, net zoals we informeren naar hun rookgedrag', zegt prof. dr. Didier Ebo, adjunct-diensthoofd allergologie in het UZA. 'Soms krijgen we dan een nee, maar vullen ze later in de elektronische vragenlijst alsnog ja in. Er bestaat nog altijd een zekere schroom rond.'
Volgens onderzoek zou een op de drie Belgen wel eens cannabis gebruiken. Hoeveel van hen allergisch reageren op de plant, is niet bekend. Ebo vermoedt dat dat er heel weinig zijn. Maar de reacties kunnen wel heftig zijn. 'Bij het roken van een joint kunnen mensen last krijgen van niezen, een lopende of verstopte neus, jeuk aan de neus en tranende, jeukende of rode ogen. Ook luchtwegklachten komen voor: vooral kortademigheid, hoesten, benauwdheid of een piepende ademhaling. Andere symptomen zijn huidklachten, zoals jeuk, bultjes of vlekken op de huid.'
Maar het kan nog erger. Zo'n 20 procent van de patiënten maakt een anafylactische reactie door: dat is een heftige, algemene reactie, die gepaard kan gaan met onder meer een zwelling van de keel, braken of diarree en zelfs bewustzijnsverlies. 'Heel uitzonderlijk loopt het gebruik van cannabis zelfs fataal af. Daarvan zijn wereldwijd een tweetal gevallen bekend', vult allergologe dr. Ine Decuyper aan.
Grootste patiëntenstudie ooit
Decuyper wijdde haar doctoraat aan allergie voor cannabis. Bij haar onderzoek waren zo'n 120 patiënten betrokken: daarmee is het wereldwijd de meest omvangrijke patiëntenstudie naar cannabisallergie tot nog toe. De dienst ging in de eerste plaats na hoe je overgevoeligheid voor cannabis het best opspoort. Daarvoor werden vijf mogelijke diagnostische tests geëvalueerd. Ebo: 'Twee tests zijn doorslaggevend gebleken. Bij de eerste gaan we na of de patiënt allergisch reageert op hennep: dat is de industriële vorm van cannabis. Als dat resultaat negatief is, hebben de patiënten in kwestie de allergie zo goed als zeker niet. Is het positief, dan is een vervolgtest nodig. We onderzoeken dan of ze allergisch reageren op Can s 3, een specifiek eiwit dat in cannabis aanwezig is.'
Ook passieve blootstelling aan cannabis kan tot een allergie leiden.
Met dat laatste onderzoek halen ze 65 procent van de patiënten met een cannabisallergie eruit. 'Om dat percentage op te krikken bestuderen we nu een vijftal andere eiwitten als mogelijke basis van een test', vervolgt Ebo. Op dit moment zijn de tests in kwestie nog niet op de markt gebracht, maar hij verwacht dat daar als gevolg van het recente onderzoek snel verandering in zal komen.
Acht op de tien ontwikkelt voedselallergie
Een opvallende conclusie uit het onderzoek is dat ongeveer acht op de tien patiënten met een cannabisallergie ook een groente- of fruitallergie heeft. Het vaakst gaat het dan om citrusvruchten, maar soms bijvoorbeeld ook om natuurlijke ingrediënten van bier of wijn. Ebo: 'We hebben geen sluitend bewijs dat de voedselallergie het gevolg is van de cannabisallergie, maar op basis van de verhalen van sommige patiënten en onze labotests, hebben we wel een heel sterk vermoeden. Een bijkomende reden om je niet aan een joint te wagen. Op dit moment is het immers nog lang niet zeker of zo'n voedselallergie overgaat als je met cannabis stopt. Daarvoor is het probleem nog niet lang genoeg gekend: onze eerste patiënt met een cannabis- en voedselallergie volgen we nog geen tien jaar op.'
Ten slotte ging het onderzoeksteam ook na in hoeverre politieagenten een risico lopen op cannabisovergevoeligheid. Bij het oprollen van cannabisplantages komen ze immers rechtstreeks in contact met de plant. Daaruit bleek dat politieagenten weliswaar tijdelijke klachten kunnen krijgen na het ontmantelen van zo'n plantage, zoals huidirritatie, maar dat die klachten zelden veroorzaakt lijken te worden door een cannabisallergie.
Kleuter met cannabisallergie
Wel staat vast dat ook passief gebruik kwalijke gevolgen kan hebben. Decuyper: 'Zo zagen we hier al een patiëntje van vijf jaar met een cannabisovergevoeligheid. Uiteraard had dat kind zelf niet gebruikt: het was via de ouders in contact gekomen met de rook van een joint. Ook passieve blootstelling kan dus tot een allergie leiden. En bij mensen die al overgevoelig zijn, kan het ook klachten uitlokken.'
Hoe belangrijk is het nu dat cannabisgebruikers na een allergische reactie medische hulp zoeken? Is het niet genoeg dat ze gewoon met het gebruik stoppen? Decuyper vindt van niet. 'Als patiënten zich laten testen, hebben ze zekerheid en kunnen wij hen informeren over de risico's. Medische opvolging biedt altijd een meerwaarde.' Toch willen ze ook geen onnodige ongerustheid zaaien. Ebo: 'Moeten we mensen ontraden om joints te roken vanwege het risico op een allergie? Mij hoor je dat niet zeggen. Ik denk dat er veel ernstigere gevolgen zijn, zoals een verhoogde kans op psychose en longaandoeningen. Maar het is alleszins een bijkomende reden om er niet aan te beginnen.'
Cannabis als medicijn?
De belangrijkste actieve stoffen in cannabis zijn cannabinoïden, met als bekendste THC en CBD. Die stoffen kunnen klachten van onder andere MS-patiënten verzachten, zo is aangetoond. Een cannabisplantje als medicijn dus? Liever niet, zegt prof. dr. Didier Ebo. 'Ook bij dat gebruik riskeer je immers allergische reacties. Bovendien is zo'n cannabisplant als medicijn niet gestandaardiseerd: je weet nooit hoeveel werkzame stof erin zit.' In België is weliswaar medicatie op de markt die in principe alleen de werkzame stof van cannabis bevat. Maar het is niet helemaal zeker of daar ook sporen van cannabiseiwitten in zitten. De overheid richt nu een nationaal cannabisbureau op, dat zal toezien op de legale productie van medicinale cannabis.
