Wat doet die kop koffie 's ochtends eigenlijk echt met ons? Neuroloog legt uit: “Verrassend nieuw onderzoek”
De meeste koffiedrinkers zoeken heil in hun vertrouwde kop koffie ‘s ochtends om vermoeidheid weg te nemen én om beter te kunnen presteren op het werk. “Tegen mij moet je niet praten voor die eerste koffie”, klinkt het hier en daar weleens. Maar kunnen we ons effectief beter concentreren door die kop cafeïne en voelen we ons daardoor beter of beelden we ons dat in? Neuroloog Patrick Cras legt uit wat die koffie precies met je doet.
Ellen Van Hoegaerden
“Er is ondertussen al heel wat onderzoek uitgevoerd naar de effecten van cafeïne op onze cognitieve en motorische activiteiten”, vertelt professor Patrick Cras, diensthoofd Neurologie bij UZA. “Cafeïne is een stimulerende stof met effect op het orthosympathische zenuwstelsel, dat reactietijden verbetert en het lichaam uit rusttoestand haalt: dat weten we dus al langer dan vandaag.”
Voor een nieuw onderzoek aan de Portugese Universidade do Minho maken wetenschappers in een onderzoek een onderscheid tussen het effect van koffiedrinken enerzijds en cafeïne anderzijds. De onderzoekers verdeelden de deelnemers in twee groepen. De ene kreeg cafeïnesupplementen toegediend, de andere kreeg cafeïne via een kop koffie. fMRI-scans lieten vervolgens zien dat voor beide groepen het actieve deel van het brein geactiveerd werd. Een opmerkelijk verschil toonde zich echter aan in de hersengebieden, waaronder de prefrontale cortex, die gelinkt zijn aan het werkgeheugen, cognitieve controle en doelgericht handelen. Die werden enkel zichtbaar bij de koffiedrinkers, terwijl beide groepen effectief cafeïne binnenkregen.
Placebo-effect
In andere woorden: de psychische ervaring van koffiedrinken zorgt ervoor dat je productiever, doelgerichter en alerter aan het werk kan gaan, niet enkel de cafeïne op zich, want de groep die cafeïne in supplementvorm kreeg, vertoonde dit niet. “Met name de toename van de connectiviteit in het frontale executieve netwerk, mogelijk verantwoordelijk voor het effect van koffie op de alertheid en het probleemoplossend vermogen, lijkt niet alleen veroorzaakt te zijn door de cafeïne maar door andere substanties in de koffie”, voegt professor Cras daaraan toe.
Mensen hebben structuur nodig om aan hun dag te beginnen, het zetten van een koffietje hoort daar zeker bij.
Placebo-effecten zoals deze zijn wijdverspreid. “Als je mensen voldoende suggestief iets aanbiedt, met inbegrip van samengestelde medicatie met cafeïne, zal er een placebo-effect ontstaan”, vervolgt professor Cras. “Mensen hebben structuur nodig om aan hun dag te beginnen, het zetten van een koffietje hoort daar zeker bij.” Hij vergelijkt het met sporters die energiegels nemen. “Cafeïne heeft bewezen in heel beperkte mate sportprestaties te verbeteren. Evengoed zal die gel, wanneer je je moe begint te voelen en er een inneemt, een placebo-effect hebben.”
Werkt deca-koffie dan evengoed als ‘echte' koffie?
Zorgt cafeïnevrije koffie dan ook voor meer productiviteit, als blijkt dat de psychologische verwachting van een kopje koffie voor een relevante impact zorgt? “Dat zou ik wel durven stellen”, aldus Cras. “Cafeïnevrije koffie kan, net als een kop thee, evengoed werken. Resultaten kunnen overigens beïnvloed zijn door culturele factoren. Koffiedrinken leeft in sommige culturen nu eenmaal harder dan in andere.”
Andere bedenkingen van professor Cras duiden op het eenduidige beeld van het onderzoek, dat meer zegt over het effect van cafeïne dan over koffie. “De onderzoekers hebben koffie vergeleken met water en eenzelfde hoeveelheid cafeine, maar koffie bevat natuurlijk nog veel meer stoffen die psychoactief kunnen zijn. De conclusie van het onderzoek is dus dat cafeïne mooi is meegenomen bij het drinken van een kop koffie, maar niet noodzakelijk is voor alle psychische voordelen die we er denken uit te halen.” Je zal je dus ook nog kunnen concentreren zonder die cafeïne, al neemt dat niet weg dat die kop koffie je een goed humeur en gevoel kan geven zo vroeg op de ochtend.
